Polskie poznawanie świata

Historia terenów badawczych

Historia terenów badawczych

 

Dauria (Kraj Zabajkalski) oraz Kraj Nadamurski (obecnie Obwód Nadamururski) i Ussuria (część Mandżurii w CHRL)

Dauria

Tereny położone na wschód od Bajkału, określane jako Daleki Wschód, obejmują dorzecze Amuru i Mandżurię, stanowiąc jedną z czterech części ogromnego obszaru Syberii. Patrząc od strony zachodniej, najbliższą część stanowią ziemie dawnej Daurii, krainy historycznej obejmującej Zabajkale (dziś w granicach Republiki Buriacji i Kraju Zabajkalskiego w Rosji). Aż do XVII wieku Rosjanie uznawali Daurię za wschodnie krańce swego imperium. Nazwa tej krainy wywodzi się od dawnych, rdzennych mieszkańców tego regionu, których zwano Dagurami bądź Daurami. Najstarszą miastem Daurii jest istniejący po dziś dzień Nerczyńsk, założony w 1654 jako ośrodek handlu futrami i zarazem warownia. W 1689 w Nerczyńsku Rosja zawarła z Chinami pierwszy traktat regulujący granicę między obu państwami. Tereny Daurii, obejmujące Góry Jabłonowe i ziemie położone nad Ingodą, Szyłką i Arguniem, skolonizowane zostały na dobre dopiero w XIX wieku. Wówczas też stały się miejscem dokąd kierowano zesłańców na wieloletnia katorgę. Wśród nich znaczną część stanowili Polacy, m. in. Benedykt Dybowski i Jan Czerski.

 

Kraj Nadamurski

Kraina położona w dorzeczu Amuru (ros. Амур, mong. Chara-Murien, “Czarna Rzeka”, chiń. Heilong Jiang “Rzeka Czarnego Smoka”), rzeki mającej swe źródła na pograniczu rosyjsko – mongolskim na Zabajkalu i wpadającej do Morza Ochockiego. Od wieków naturalna, przyrodnicza i historyczna granica oddzielająca Rosję od Chin. Rosjanie rozpoczęli penetrację doliny Witimu, na wschód od jeziora Bajkał, na przełomie lat 30/40. XVII wieku, po czym podjęli próby znalezienia drogi do Amuru. Pierwsi Rosjanie pojawili się nad Amurem w roku 1644, a już w latach 1650-1653 Jerofiej Chabarow na czele małego oddziału przedarł się aż nad dolny Amur. Ekspansja Rosji nad Amurem spowodowała zbrojną reakcję Chin. Po wielu bitwach i potyczkach, które miały miejsce w drugiej połowie XVII wieku, w wyniku negocjacji pokojowych prowadzonych w Nerczyńsku pomiędzy Chinami a Rosją, zawarty został traktat pokojowy. W myśl zawartych w nim ustaleń, Chiny zobowiązały się nie zasiedlać tego obszaru, a istniejącą dotychczas rosyjską twierdzę Ałbazin, zrównano z ziemią. Przez niemal dwieście lat tereny te pozostawały na uboczu działań Rosji i Chin. Dopiero w połowie XIX wieku gubernator Wschodniej Syberii, słynny Nikołaj Murawiow, po raz drugi rozpoczął podbój bogatej i dziewiczej Krainy Nadamurskiej. Już w roku 1849 Rosjanie odkryli ujście Amuru, a droga wodna tą rzeką okazała się najtańszym i najskuteczniejszym sposobem zaopatrywania rosyjskiej floty na Oceanie Spokojnym. W wyniku tej ekspansji Rosja zajmuje całe lewobrzeżne dorzecze Amuru oraz tereny na prawym brzegu Ussuri. W roku 1858 Rosja i Chiny podpisały dwa traktaty oficjalnie ustanawiające granicę na Amurze.

Naukowo – badawcza eksploracja Kraju Nadamurskiego pokrywa się z czasem pobytu na zesłaniu w sąsiedniej Daurii setek polskich uczestników Powstania Styczniowego. Wśród nich był również Benedykt Dybowski, który – pomimo oficjalnego statusu zesłańca – w roku 1868 wziął udział w wielkiej ekspedycji badawczej kierowanej przez generała Skałkowa. Na początku lat 70. XIX wieku polscy badacze, już samodzielnie organizowali dalsze wyprawy nad Amur a także jego dopływy Arguń i Ussuri, zapuszczając się także na tereny Mandżurii, należącej do Chin i Mongolii.

 

Kamczatka i Wyspy Komandorskie

Kamczatka (Półwysep Kamczacki) to obok Czukotki (Półwyspu czukockiego) najdalej na wschód wysunięta część Rosji. Obecnie obszar półwyspu oraz tereny położone bezpośrednio na północ i północny-wschód od niego tworzą Kraj Kamczacki, jednostkę administracyjną Federacji Rosyjskiej. Kamczatka rozciąga się na długości ponad 1200 km i szerokości osiągającej maksymalnie 450 km. Półwysep posiada urozmaiconą rzeźbę tereny, znajdują się tam zarówno pasma górskie (wraz z czynnymi wulkanami) jak i rozległe niziny nadbrzeżne i śródlądowe. Pomimo rozległego obszaru, ludność Kamczatki to niespełna 0,5 mln osób, wśród których większość stanowią Rosjanie oraz rdzenni mieszkańcy półwyspu, wywodzący się z ludów paleoazjatyckich Koriacy i Itelmeni (Kamczadale).

Historia odkrycia i opisania Kamczatki sięga zaledwie przełomu XVII i XVIII wieku. Za odkrywcę i pierwszego badacza półwyspu uznaje się Władimira Wasiljewicza Atłasowa, rosyjskiego podróżnika i handlarza futer, który wraz z grupą Kozaków i Jukagirów wyruszył na podbój Kamczatki w latach 1697 – 99. Już jednak w XVIII wieku na Kamczatce pojawiają się pierwsi Polacy lub osoby o polskich korzeniach. Wśród nich należy wymienić Iwana Pietrowicza Kozyriewskiego (1688 – 1734), uczestnika wypraw Atłasowa, późniejszego odkrywcę Wysp Kurylskich oraz autora jednej z pierwszych map półwyspu, ponadto Maurycego Beniowskiego, polskiego podróżnika pochodzenia węgierskiego, uczestnika konfederacji barskiej w wyniku czego zesłany na Kamczatkę, na której przebywał krótko na przełomie 1770 i 1771 roku oraz Józefa Kopcia, uczestnika Powstania Kościuszkowskiego, który przebywał na Kamczatce na zesłaniu w latach 1795 – 96. Dopiero jednak w 2 połowie XIX wieku Kamczatka stała się miejscem lepiej poznanym, zbadanym i opisanym, do czego znów przyczynili się wybitni Polacy, a wśród nich geolog Karol Bohdanowicz oraz przebywający tam przez 4 lata, lekarz, przyrodnik, odkrywca i obrońca praw rdzennej ludności półwyspu, Benedykt Dybowski.

Częścią obecnego Kraju Kamczackiego są położone na wschód od Kamczatki Wyspy Komandorskie. Jest to mały archipelag składający się z 4 wysp, w tym dwóch zamieszkałych (obecnie, od lat 70. XX wieku, zamieszkała jest tylko Wyspa Beringa). Wyspy zostały odkryte już w XVII wieku, lecz na stałe weszły do historii w wieku XVIII, a to za sprawą słynnego duńskiego podróżnika i odkrywcy, admirała Vitusa Beringa, który na wyspie nazwanej później jego nazwiskiem, dokonał żywota w roku 1741. Do początku XIX wieku wyspy te pozostawały terenem bezludnym i dopiero za sprawą rosyjsko-amerykańskiej kompanii handlowo – myśliwskiej, w roku 1826 podjęto decyzję o przesiedleniu na Wyspę Beringa Aleutów z sąsiednich wysp Attu i Acza. W latach 80. XIX wieku mieszkało tam około 400 Aleutów, którzy zajmowali się polowaniem na wydry morskie i kotiki morskie (inaczej kotiki zwyczajne (Callorhinus ursinus). Współcześnie, na wyspach zamieszkują 752 osoby, w większości Rosjanie (dane z 2005 roku), przy czym wszystkie na stałe już tylko Nikolskoje, jedynej z 4 istniejących tu dawniej osad.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.