Polskie poznawanie świata

Sudan

Zobacz także Starożytny Egipt - życie codzienne

Sudan

Jebel Querri, pomiary na stanowisku z epoki kamienia, fot. E. Kołosowska

Rodzima kultura kwitła na terenie Sudanu już w okresie prehistorycznym, a później powstawały tu niezależne, kolejno następujące po sobie królestwa. Na terenie Górnej Nubii, znajdującej się w północnej części współczesnego Sudanu, na południe od II katarakty, od połowy III do połowy II tysiąclecia p.n.e. rozwijała się równolegle ze Starym i Średnim Państwem w Egipcie rodzima kultura kermańska, która stopniowo ulegała coraz większym wpływom egipskim.


W okresie Nowego Państwa znaczna część Górnej Nubii została włączona do Egiptu jako Wicekrólestwo Kusz. Od XI w. p.n.e. w Sudanie następowały po sobie rodzime, niezależne państwa, choć kultura ich była silnie zegiptyzowana. Były to kolejno Królestwo Kusz ze stolicą najpierw w Napata (1000-656 r. p.n.e.) a potem i Meroe (656-350 r. p.n.e.) i Królestwo Meroe ze stolicą w Meroe (350 r. p.n.e.-350 r. n.e). Po upadku państwa meroickiego nastąpiły tzw. „wieki ciemne” określane jako okres postmeroicki (IV-VI w. n.e.) W VI w. n.e. rozpoczęła się chrystianizacja Nubii i Centralnego Sudanu. Państwa chrześcijańskie przetrwały tu do XV w. n.e., kiedy ostatecznie zostały wyparte przez islam. Niepodległość Sudan odzyskał w 1956 r., jako jedno z pierwszych państw w Afryce.

Ekipa archeologów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku kierowana przez dyrektora muzeum, Henryka Panera, od 1993 r. nieustannie prowadzi badania na terenie Nubii sudańskiej, przyczyniając się wespół z innymi badaczami, zarówno z Polski, jak i z wielu innych krajów świata, do lepszego poznania historii i kultury tej krainy.

Właśnie w tym roku miał miejsce pierwszy wspólny wyjazd misji MAG z ekipą Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, kierowaną przez ówczesnego dyrektora prof. Lecha Krzyżaniaka do Kadero pod Chartumem, na badane przez niego od wielu lat stanowisko neolityczne. W tym samym sezonie ekipa MAG na zlecenie Sudańskiej Służby Starożytności przeprowadziła także samodzielne badania powierzchniowe powiązane ze zrobieniem map na stanowisku z epoki kamienia w Jebel Querri w okolicach VI katarakty i na stanowisku w Sennar nad Nilem Błękitnym, na terenie stolicy sułtanatu Fundż (XVI-XIX w.).

W 1995 r. działania MAG skoncentrowały się w rejonie Meroe (dziś Bagrawiya), stolicy starożytnego państwa meroickiego. Przeprowadzono tam badania ratownicze terenu wzdłuż planowanej drogi asfaltowej na trasie Szendi-Bagrawiya. W wyniku prac powierzchniowych zlokalizowano i zadokumentowano blisko 40 stanowisk archeologicznych, głównie z epoki kamienia, okresu meroickiego (350 r. p.n.e.-350 r. w. n.e.) i postmeroickiego (IV-VI w. n.e.). W następnych latach działania zespołu MAG koncentrowały się w 3 rejonach.

Sennar, nasyp kamienny, prawdopodobnie grób, na obrzeżach stanowiska, sułtanat Fundż (XVI-XIX w.), fot. A. Kamrowski

W latach 1996-2010 prowadzone były prace ratownicze przy IV katarakcie Nilu, na obszarze, który po zbudowaniu tamy na rzece został zalany. Odkryto tam 760 stanowisk archeologicznych – osad, obozowisk, twierdz, kościołów, cmentarzysk, rytów naskalnych, datowanych od epoki kamienia przez okres kermański i kuszycki po średniowiecze i islam. Na kilku osadach, w tym kermańskiej i meroickiej, i wielu cmentarzyskach związanych z różnymi kulturami, kermańską, napatańską, meroicką, postmeroicką i chrześcijaństwem, przeprowadzono badania wykopaliskowe, które pozwoliły na bliższe rozpoznanie zarówno sposobu życia zamieszkującej tu przez wieki ludności, jak i jej zwyczajów grzebalnych.

W 2001 r. ekspedycja MAG zainicjowała wieloletnie badania wykopaliskowe w Awlib, w sąsiedztwie stolicy królestwa Meroe. Znajduje się tam interesujący zespół świątynny z okresu meroickiego. Dzięki pracom archeologicznym odkryto i częściowo odsłonięto świątynię główną, poświęconą bóstwu słonecznemu, budowlę na planie kwadratu, pełniącą prawdopodobnie funkcję służebną przy świątyni i duży, wolnostojący, kamienny ołtarz.

W 2009 r. rozpoczęto zakrojone na wiele lat prace związane z kolejnym projektem jakim jest archeologiczne rozpoznanie pustyni Bayuda. Koncesja obejmuje ogromy teren liczący 20 tys. km 2. W wyniku systematycznych badań powierzchniowych do tej pory odkryto 900 stanowisk archeologicznych, w tym osady i cmentarzyska, datowane od wczesnej epoki kamienia po islam. Na trzech stanowiskach, dwóch związanych z wczesną epoką kamienia i jednym cmentarzysku kermańskim, przeprowadzono badania wykopaliskowe. Prace będą kontynuowane w przyszłości.

 

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.