Pierwszy okres przejściowy
Wraz ze śmiercią Pepi II, ostatniego faraona VI dynastii, rozpoczyna się trwający około 100 lat Pierwszy Okres Przejściowy. Po okresie prosperity rozpoczyna się era osłabienia, decentralizacji władzy i stopniowego rozpadu kraju. Prawdopodobnie miał na to wpływ nie tylko niezwykle długi okres panowania Pepi II – ponad 90 lat, ale także zmiany klimatyczne, które doprowadziły do katastrofalnie niskich wylewów Nilu, co z kolei spowodowało klęskę głodu.
Nieznana jest dokładna liczba władców panujących w czasach VII i VIII dynastii. Historyk Maneton wspomina o siedemdziesięciu królach panujących w ciągu siedemdziesięciu dni. Wydaje się to jednak mało prawdopodobne i raczej ma wskazywać na chaos jaki zapanowała w Egipcie po upadku VI dynastii. Władza kolejnych faraonów była coraz bardziej ograniczona, aż w końcu utracili oni niemal zupełnie kontrolę nad większością zasobów kraju. Za to lokalni zarządcy zaczynają podkreślać własną niezależność. Na północy Memfis traci pozycję oficjalnej stolicy na rzecz Herakleopolis a nomarchowie zakładają tam nową dynastię IX, a następnie X. Na południu Egiptu władzę przejmują lokalni urzędnicy z Teb, dając początek dynastii XI. Granica wpływów obu ośrodków władzy przebiegała w okolicach Abydos. Podział kraju, częste zmiany na tronie królewskim, zwłaszcza w Heraklopolis, a w związku z tym brak silnego przywódcy, prowadzą do osłabienia wewnętrznego, przygranicznych sporów oraz spadku znaczenia Egiptu na arenie międzynarodowej. Kres temu położył czwarty władca dynastii tebańskiej – Mentuhotep II Nebhepetre. Jego działania doprowadziły do pokonania władców północy i ponownego zjednoczenia kraju.
Architektura i sztuka
Upadek polityczny i gospodarczy jaki miał miejsce w trakcie Pierwszego Okresu Przejściowego miał swoje odbicie także w sztuce. Te zabytki, które zachowały się do naszych czasów wskazują, że w zakresie kultury materialnej wykształciły się lokalne style. Bez wsparcia centralnej władzy lokalne warsztaty nie były już w stanie wytwarzać wyrobów wysokiej jakości, gdyż pracujący w nich rzemieślnicy nie mieli wystarczających umiejętności i praktyki. Stąd wykonanie wielu obiektów było niedbałe a proporcje często były zaburzone. Niemniej jednak sytuacja ta doprowadziła do znacznego rozpowszechnienia sztuki i kultury, w czasach Starego Państwa ograniczonej praktycznie jedynie do dworu królewskiego. Brak jest w tym okresie monumentalnej architektury, ale nomarchowie konstruowali dla siebie kute w skale, dekorowane grobowce.