4A.9 NOŻE RZUTNE
MŻo/A/1057
pochodzenie: domniemana grupa etniczna Mafa, państwo - Republika Kamerunu
datacja: początek XX w.
wymiary: 64,5 x 17 x 0,7 cm
surowiec: żelazo
Nóż rzutny. Całkowicie stalowa, płaska forma wykonana metodą kowalską z jednego kawałka stalowego płaskownika. Przedmiot podłużny z wyraźnie wyodrębnioną głownią o kształcie liścia (z wyglądu przypominającą grot włóczni) o tępym ostrzu. U podstawy głowni odstający pod kątem ok. 85° falisty wąs zabezpieczający nóż przed zbyt głębokim wbiciem. Powierzchnia stali dekorowana geometrycznym cyzelowaniem. Krótkie nacięcia układające się w zygzakowaty wzór.
Eksponat pozyskany w trakcie wyprawy etnologicznej „Ambasira 2005”. Zakupiony 20 listopada 2005 r. w artisanie w miejscowości Maroua prowincja Extreme Nord (Kamerun).
MŻo/A/1058
pochodzenie: domniemana grupa etniczna Mafa, państwo - Republika Kamerunu
datacja: początek XX w.
wymiary: 72,5 x 12,5 x 0,7 cm
surowiec: żelazo
Nóż rzutny. Całkowicie stalowa, płaska forma wykonana metodą kowalską z jednego kawałka stalowego płaskownika. Przedmiot podłużny z wyraźnie wyodrębnioną głownią o podłużnym, łukowato zagiętym kształcie z zaokrąglonym i zadartym na końcu sztychem. U podstawy głowni odstający pod kątem ok. 90º prosty wąs zabezpieczający nóż przed zbyt głębokim wbiciem. Powierzchnia stali gładka – nie dekorowana. Nóż rzutny zaprojektowany jest tak, że obraca się w czasie lotu wokół własnej osi i zawsze uderza w cel ostrzem.
Eksponat pozyskany w trakcie wyprawy etnologicznej „Ambasira 2005”. Zakupiony 20 listopada 2005 r. w artisanie w miejscowości Maroua prowincja Extreme Nord (Kamerun).
MŻo/A/1059
pochodzenie: domniemana grupa etniczna Mafa, pastwo - Republika Kamerunu
datacja: początek XX w.
wymiary: 68,5 x 15,5 x 2 cm
surowiec: żelazo, skóra
Noże do rzucania są używane przez wiele kultur na całym świecie, dlatego też istnieje duża różnorodność ich kształtów oraz technik rzucania. Wspólne jest jednak to, że są zaprojektowane i wyważone tak, aby rzucanie było jak najbardziej efektywne. Broń ta, dziś już nie stosowana, miała przeznaczenie bojowe, służyła również do polowania. Źródła podają, że maksymalny zasięg takiego noża może dochodzić do ok. 45 m. W Afryce broń ta wywodzi się prawdopodobnie z terenu Sudanu skąd ok 1000 r.n.e rozprzestrzeniła się na południe. Odkryto jednak w Libii relief sprzed około 1350 r. p.n.e. z wizerunkiem takiego noża. Historia oraz zastosowanie tych noży są słabo poznane. Dużą kolekcję noży rzutnych posiada British Museum.
Eksponat pozyskany w trakcie wyprawy etnologicznej „Ambasira 2005”. Zakupiony 20 listopada 2005 r. w artisanie w miejscowości Maroua prowincja Extreme Nord (Kamerun).
Własność Muzeum Miejskiego w Żorach (MŻo/A/1059, MŻo/A/1058, MŻo/A/1057).
Źródła:
Blackmore Howard L. – Hunting Weapons from the Middle Ages to the Twentieth Century: With 288 Illustrations, Courier Dover Publications, 2000, ss. 80-82.
Ehret Christopher – The civilizations of Africa: a history to 1800, Courier Dover Publications, 2002, ss. 338-341.
Opracowała: Magdalena Bogdan