Polskie poznawanie świata

Badania kultury i publikacje

Zobacz także Eksponaty etnologiczne

Badania kultury i publikacje

Plon naukowy wyprawy został starannie opracowany i przedstawiony przez J. Czekanowskiego w pięciotomowej pracy Forschungen im Nil-Kongo Zwischengebiet wydawanej w Lipsku w latach 1911-27. Całość dokonań ekspedycji zawarte zostało w pracy zbiorowej pod tytułem Wissenschaftliche Ergebnisse der deutschen Zentral Afrika-Expedition 1907-1908 under Führung Adolf Friedrichs Herzogs zu Mecklenburg.

 

Dzieło J. Czekanowskiego wychodziło sukcesywnie. Dwa pierwsze tomy zawierają materiały etnograficzne, tom trzeci materiał fotograficzny, czwarty tom materiał antropologiczny, a piaty znów fotograficzny. Warto zwrócić tutaj uwagę na niecodziennie bogatą dokumentację fotograficzną ukazującą nie tylko wszechstronny obraz miejscowych kultur jak i przebieg samej wyprawy. Dokonania autora zdecydowanie odbiegały poziomem opracowania i szczegółami od działań innych uczestników tej ekspedycji i są do dziś ważnym opisem tradycyjnej kultury i ludów wschodniej Afryki. Przyniosły autorowi międzynarodowe uznanie. Niewątpliwie dzięki temu już w roku 1913 został profesorem etnologii i antropologii Uniwersytetu Lwowskiego. Publikowane w języku ojczystym prace J. Czekanowskiego maja charakter sprawozdań z podróży. Warto tutaj wymienić: Ostateczne wyniki badań w Afryce Środkowej w latach 1907-1909 ( „Przegląd Geograficzny”, t.4, 1923), W głąb lasów Aruwimii Dziennik wyprawy do Afryki Środkowej (Wrocław 1958), Tysiące kilometrów pieszo pod równikiem 1907-1909, w: Ze wspomnień podróżników (red. B. Olszewicz, Warszawa 1958, s.7-56 ) czy wydany ostatnio przez Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne Dziennik podróży afrykańskiej, (Warszawa 2014).

Niewątpliwie J. Czekanowski, jak żaden inny Polak odcisnął swoimi badaniami i ich publikacja silne piętno w światowej afrykanistyce. Czasami jednak jego postać w pracach charakteryzujących jego działalność przybiera charakter nieco hagiograficzny. Ale czy na pewno?: Dla pewnego pokolenia ludzi nauki Czekanowski to skrót intelektualny, bez którego niepodobna obejść się antropologom czy etnografom. Umysł i wiedza czyniły z niego ideał wykształcenia. Był postacią, która w czasach nam współczesnych stanowić może piękny wzór niepospolitego uczonego.1

Niestety jego fundamentalne dzieło Forschungen… nie zostało do tej pory przetłumaczona na język polski. Natomiast w roku 2001 (sic!) została przetłumaczona na język francuski praca W głąb lasów Aruwimi… (Carnets de route au coeur de l’Afrique, Préface de Georges Balandier). Część spuścizny po działaniach J. Czekanowskiego w Afryce nie została do dziś opublikowana m.in. oryginalny Dziennik wyprawy ekspedycji antropologiczno-etnologicznej do Afryki Środkowej w latach 1907-1909 pisany na bieżąco i liczący 1187 kart.2

Opublikowane dotychczas wyniki badań stanowią dalej klasyczną pozycję w literaturze afrykanistycznej jako przykład wszechstronnej dokumentacji kultury wschodnioafrykańskich plemion Kawirondo, Mpororo, Reande, Toro, Mangbetu, Azande, Pigmejów i in. na początku XX wieku.

 

1 A. Kuczyński, op. cit., s.288

2 J. Bar, 2014, op. cit., s,10

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.