Polskie poznawanie świata

Biogram

Biogram

Bronisław Piłsudski (21.10.1866 – 17.05.1918). Etnograf, badacz ludów Dalekiego Wschodu, zesłaniec.

Bronisław Piłsudski pozostawił po sobie bogaty dorobek naukowy. Zgromadzone przez niego zbiory etnograficzne znajdują się w wielu muzeach, m.in. w Petersburgu, Władywostoku, Sachalińskim Muzeum Krajoznawczym a także Muzeum Tatrzańskim. 159 niezwykle cennych fotografii Piłsudskiego posiada  Smithsonian Institution w Waszyngtonie. Jego prace publikowane były po polsku, rosyjsku, angielsku, niemiecku, francusku i japońsku.

Bronisław urodził się we wsi Zułów w powiecie święciańskim na Wileńszczyźnie. Jego rodzice, Józef Wincenty i Maria z Bilewiczów posiadali tam majątek ziemski (14200 ha). Wychował się w dużej rodzinie, miał siedmiu braci i pięć sióstr. Jego o rok młodszy brat, Józef Klemens został późniejszym Naczelnikiem Państwa i Marszałkiem Polski.

W 1874 po pożarze dworu wraz z zabudowaniami gospodarczymi rodzina Piłsudskich przeniosła się do Wilna, gdzie Bronisław rozpoczął naukę w I Gimnazjum Wileńskim. Tam wraz z bratem Józefem założyli tajne kółko samokształceniowe „Spójnia”. Po zdekonspirowaniu organizacji przez władze carskie w 1885 roku, został relegowany z gimnazjum i zmuszony do przeniesienia się do Petersburga, gdzie zdał maturę.

W 1886 roku wstąpił na Wydział Prawa Uniwersytetu Petersburskiego. Rok później za udział w spisku mającym na celu zabójstwo cara Aleksandra III Sąd Senacki w Petersburgu skazał go na karę śmierci. Po staraniach ojca Bronisława, wyrok został zamieniony na 15 lat katorgi w kolonii karnej na Sachalinie, odległej wyspie na Oceanie Spokojnym.

9 sierpnia 1887 roku Bronisław po podróży morskiej na statku „Niżnij Nowgorod” dotarł na Sachalin. Miejscem jego zsyłki była osada Rykowskoje w okręgu Tymowskim. Na początku młody Piłsudski został przydzielony do ciężkich robót fizycznych przy wyrębie lasu, a także przy budowie cerkwi więziennej. Po dwóch latach został przeniesiony do pracy w kancelarii Zarządu Policji Okręgu Tymowskiego, udzielał również lekcji dzieciom urzędników. W tym samym roku zlecono mu prowadzenie obserwacji meteorologicznych czego efektem były jego pierwsze publikacje, przyczynił się także do wybudowania stacji meteorologicznej na Sachalinie.

Dzięki swej pracy zyskał dużą swobodę poruszania się. Jego zainteresowanie wzbudzili rdzenni mieszkańcy terenów jego przebywania – Giliakowie, obecna nazwa Niwchowie. Z czasem otrzymywał zlecenia z muzeum w Petersburgu na badania o charakterze etnograficznym autochtonicznej ludności zamieszkującej Sachalin. W 1894 roku wraz z L. Sztenbergiem zbierał dokumentację dla nowopowstałego muzeum etnograficznego w Aleksandrowsku. Prowadził wszechstronne badania etnograficzne rdzennych ludów wyspy, poznał języki galicki, oroczoński, oraz gwary Ajnów. W dowód uznania za jego badania, władze Sachalinu skróciły mu o 5 lat czas zesłania zaliczając go do kategorii osadników, oraz przydzielając ziemię i mianując nauczycielem w miejscowej szkole.

W 1899 roku dzięki wstawiennictwu Nadamurskiego Oddziału Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego otrzymał nominację na kustosza Muzeum we Władywostoku. Opracowywał tam zbiory, materiały z badań terenowych, założył bibliotekę. Za przygotowaną dalekowschodnią część rosyjskiej ekspozycji na Powszechnej Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 roku otrzymał srebrny medal. W 1902 roku zakończył pracę w muzeum i powrócił na Sachalin w celu prowadzenia dalszych badań nad kulturą Ajnów i Oroków dla Carskiej Akademii Nauk. Prowadził obszerną dokumentację ich folkloru, obyczajów, wierzeń i obrzędów. Wkrótce przyłączył się do wyprawy Wacława Sieroszewskiego na Hokkaido w Japonii, badającej żyjących tam Ajnów.

Prawdopodobnie w 1903 roku ożenił się z Sinkincho, siostrą starosty ajuńskiej wsi Aj (obecnie Sowietskoje). Mieli syna Sukezo i córkę Kiyo. Potomkowie Piłsudskiego żyją w Japonii do dziś.

W 1905 roku opuścił Sachalin samotnie, bowiem rodzina żony nie zgodziła się na jej wyjazd i poprzez Japonię, Amerykę i Europę Bronisław dotarł do Krakowa. Zajmował się tam działalnością publicystyczną. W Galicji badał także folklor podhalański, współtworzył Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem. Brak ukończonych studiów wyższych uniemożliwił mu podjęcie pracy w katedrze etnografii na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Wybuch I Wojny Światowej zmusił Piłsudskiego do wyjazdu do Szwajcarii. Przebywał w Lozannie, Fryburgu i Rapperswil, gdzie zajmował się działalnością polityczną, nawiązał kontakt z Komitetem Polskim. Później wyjechał do Paryża. 17 maja 1918 roku utonął w wodach Sekwany, prawdopodobnie na skutek samobójstwa, jak podaje raport paryskiej policji. Pochowany został w Montmorency.

Bronisław Piłsudski pozostawił po sobie bogaty dorobek naukowy. Zgromadzone przez niego zbiory etnograficzne znajdują się w wielu muzeach, m.in. w Petersburgu, Władywostoku, Sachalińskim Muzeum Krajoznawczym a także Muzeum Tatrzańskim. 159 niezwykle cennych fotografii Piłsudskiego posiada  Smithsonian Institution w Waszyngtonie. Jego prace publikowane były po polsku, rosyjsku, angielsku, niemiecku, francusku i japońsku.

 

Bibliografia:

Kuczyński A., 1991, Bronisława Piłsudskiego droga do etnografii, LUD,  t.74, 1991 s.143 – 174.

Kuczyński A., Bronisław Piłsudski (1866 – 1918) zesłaniec i badacz kultury ludów Dalekiego Wschodu.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.