Polskie poznawanie świata

Kultury zamieszkujące

Kultury zamieszkujące

fot. za: Sieroszewski W. „Dwanaście lat w kraju Jakutów”, Warszawa 1900

Jakuci (endoetnonim: Sachalar; również: Uraangchaj sachalar – Jakuci-Uraangchajowie, przy czym nazwa Uraangchaj jest dawnym etnonimem, który zarówno Jakuci jak i Tuwińczycy uważają za swoją nazwę oryginalną – własną), naród pochodzenia tureckiego, posługujący się językiem należącym do ałtajskiej rodziny językowej, która z kolei zaliczana jest do grupy języków północnotureckich.

Etnogeneza Jakutów jak i przybycie na obecnie zajmowane tereny (głównie tzw. Jakucja, czyli obecna Republika Sacha), do dziś dnia budzi wiele sporów i polemik. Poza wszelką wątpliwością jest jednak ich odmienna, np. od sąsiednich Ewenków, kultura, obyczaje i język, którym się posługują. Przede wszystkim, Jakuci, którzy zamieszkują dorzecze Leny i Ałdanu, wg różnych źródeł już od XIII wieku lub od przełomu wieków XVII i XVIII, byli hodowcami koni i bydła. Te cechy odróżniały ich od sąsiednich, paleoazjatyckich ludów zbieracko – łowieckich a także, od ludów ewenkijskich (tunguskich) zajmujących się hodowlą renifera. Część Jakutów, zwłaszcza z zachodnich regionów oraz Półwyspu Tajmyr, utworzyła podgrupę etniczną zwaną Dołganami. Dołganie powstali z ludności ewenkijskiej zamieszkującej w dorzeczu Wiluja, która przejęła jeden z dialektów języka jakuckiego, ale zachowała swoją rodzimą kulturę tunguską, opartą na półkoczowniczym trybie życia, zajmując się hodowlą reniferów, myślistwem i rybołówstwem oraz zbieractwem.  Szacuje się, że na początku XXI wieku wszystkich Jakutów jest ponad 450 tysięcy. Stanowią oni bez wątpienia najliczniejszy spośród narodów Syberii.

Dzieje Jakutów nierozerwalnie związane są też z nielicznym obecnie paleozjatyckim ludem Jukagirów, (endoetnonim: Odul), który pierwotnie zamieszkiwał dorzecze Leny, skąd zepchnięty został nad dolny bieg Leny i Kołymy. Jukagirzy, którzy ustąpili pod naporem liczniejszych Jakutów, do dziś zajmują się łowiectwem, rybołówstwem i hodowlą reniferów. Posługują się też językiem jukagirskim, należącym do grupy języków paleoazjatyckich, który jednak – ze względu na małą liczebność tej grupy – jest w fazie stopniowego zaniku. Jako ciekawostkę można podać, że Jukagirzy wykształcili „pismo” piktograficzne, które służyło myśliwym do oznaczania ścieżek. Pismo to stosowali również w komunikacji między etnicznej, np. jako wskazówkę dla handlujących herbatą i tytoniem Jakutów, by mogli oni odnaleźć jukagirskie obozowiska letnie nad brzegiem morza.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.