Polskie poznawanie świata

Biogram

Biogram

Wacław Sieroszewski (ur. 24.08.1858 w Wólce Kozłowskiej/Tłuszcza na Mazowszu – zm. 20.04.1945 w Piasecznie). Badacz i znawca kultury Jakutów, działacz niepodległościowy, legionista, wybitny pisarz, scenarzysta, senator, wieloletni zesłaniec.

Wacław Sieroszewski urodził się 24 sierpnia 1858 r. w Wólce Kozłowskiej nieopodal Tłuszcza na Mazowszu. Edukację zakończył bardzo szybko – już w piątej klasie gimnazjum wydalono go z wilczym biletem ze szkoły za odmowę mówienia po rosyjsku. Młody Wacław, zanim wkroczył na karty wielkiej historii, praktykował jako terminator ślusarski, później uczył się w Technicznej Szkole Kolejowej, która pozostawała ekwiwalentem politechniki za czasów carskiej Rosji. Jednak na dobra sprawę, całą swoją rozległą wiedzę i późniejszy talent pisarski zawdzięczał Sieroszewski wyłącznie sobie – był samoukiem. Już w latach szkolnych związał się z ruchem socjalistycznym i aktywnie działał wśród robotników Warszawy. W wieku 20 lat, został aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a w 1879 roku, za udział w buncie więźniów, zesłano go na Syberię. Trafił do jednej z najodleglejszych kolonii karnych, do Wierchojańska, wówczas stanicy a dziś niewielkiego miasta położonego nad rzeką Jana. Początkowo, Sieroszewski imał się różnych zajęć: był ślusarzem, kowalem, jubilerem, rolnikiem, drwalem, wszystkim po trochu a jednocześnie nie przestawał marzyć o wolności i powrocie do ojczyzny. Już w pierwszych latach katorgi, wraz z garstką zesłańców podjął próbę nieudanej ucieczki z północnej Syberii na … Alaskę. W tym też czasie, związał się z Anną, młodą Jakutką (określał ja pieszczotliwie Annuszką), z którą miał córkę, Marię.  Choć Anna zmarła w 1886 roku na gruźlicę, to jednak zdążyła wprowadzić go w świat języka i kultury Jakutów. To właśnie Jakutom, wśród których spędził większą część okresu zesłania, nie tylko zyskał później sławę i opinię wybitnego badacza, lecz przede wszystkim, mógł przetrwać długie lata w skrajnie trudnych realiach Gór Wierchojańskich i kraju nad Leną. Sieroszewski wykorzystał ten czas najlepiej jak umiał. Już z początkiem lat 80. XIX wieku, będąc na zesłaniu, zaczął pisać opowiadania. Jego warsztatem było gęsie pióro, atrament własnej roboty i kora brzozowa, na której pisał. Te pierwsze próby literackie trafiły nad Wisłę przeszmuglowane i zaszyte w kożuchu, przez zesłańca powracającego z katorgi. Ukazały się w "Głosie" pod pseudonimem Wacław Sirko. Po 10 latach zesłania, na początku lat 90. XIX wieku, Sieroszewski zdobył status mieszkańca Irkucka, co było – jak na syberyjskie warunki – powrotem do cywilizacji, umożliwiającym nie tylko zajęcie się pisaniem, ale i możliwością opieki nad kilkuletnią córką. Będąc w Irkucku, jako dobrze zapowiadający się uczony, Sieroszewski otrzymał stypendium od Anny Iwanowny Gromowej, zamożnej kupczyni rosyjskiej. Dzięki tym środkom mógł rozpocząć pracę nad – jak się później okazało – swym dziełem życia. W Irkucku wyszła spod jego ręki obszerna monografia, niemal encyklopedia kultury jakuckiej, która w roku 1896 ukazała się po rosyjsku, jako Jakuty. Opyt etnograficzeskogo issledowanija. Polskie wydanie, uzupełnione i rozszerzone o nowe źródła i wyniki badań, ukazało się w Warszawie w 1900 roku jako Dwanaście lat w kraju Jakutów. Wrażenia i notatki. Z mapą i 167 rysunkami.

Choć Sieroszewski opisał kulturę Jakutów przede wszystkim na bazie własnych doświadczeń i informacji, które pozyskał m. in. dzięki Annie, to jednak jego dzieło zyskało uznanie i pozytywne recenzje wśród nie tylko rosyjskich znawców tematu. Co ciekawsze, pomimo upływu ponad 100 lat, jego praca pozostaje do dziś dnia najobszerniejszą monografią o Jakutach, zawierającą m. in. jedne z pierwszych relacji o działalności tamtejszych szamanów. Publikacją tą nie tylko zyskał sobie sławę w naukowych kręgach, ale przede wszystkim otworzył drzwi do osobistej wolności. Dzięki poparciu rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, w 1898 r. Sieroszewskiemu pozwolono na powrót do kraju. W Polsce powitano go już jako utalentowanego pisarza. Jednak na tym nie zakończyła się jego przygoda z Syberią i Dalekim Wschodem. Już w roku 1903, w obliczu ponownego zesłania na Syberię (za udział w patriotycznej manifestacji pod odsłanianym w Warszawie pomnikiem Mickiewicza), Sieroszewski decyduje się na udział w ekspedycji naukowej na Sachalin i na japońską wyspę Hokkaido. Tym razem, opuszczał warszawę w doborowym towarzystwie Bronisława Piłsudskiego, z którym w latach 1903 – 1904 przeprowadzili badania wśród Ajnów. Do kraju powrócił w roku 1905, podróżując przez Japonię, Koreę, Chiny, Cejlon i Egipt. Już jednak w tym samym roku, po zaangażowaniu się w rewolucję, zmuszony jest opuścić Warszawę. Sieroszewski wraz z żoną i trójką dzieci przeniósł się do Galicji, gdzie utrzymywał bliskie kontakty m. in. z Józefem Piłsudskim. Jak się później okazało, ta znajomość odcisnęła decydujące piętno na jego dalszym życiu. Zanim jednak w wieku 56 lat trafił do Legionów, zdążył jeszcze zamieszkać w Paryżu.
Od 1918 roku poświęca się już niemal bez reszty odrodzonej Rzeczypospolitej pisząc powieści o tematyce historycznej i scenariusze filmowe, publikując wspomnienia, pełniąc wiele funkcji publicznych na byciu senatorem w latach 30. kończąc. Los chciał, że szczęśliwie przeżył  okupację i koszmar II Wojny Światowej. Zmarł 20.04.1945 w Piasecznie; pozostawiając kolejne dzieło – dziennik opisujący początek okupacji hitlerowskiej w Warszawie.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.