Apacze

Delegacja trzech grup indiańskich: Wooden Lance (Kiowa), Apache John (Apacz) i Big Looking Glass (Komancz), Smithsonian Institution. Bureau of American Ethnology (1897-1965).

Apacze nie bez powodu cieszyli się złą sławą walecznych rabusiów, ale nie można odmówić im bogatej kultury. Apacze to południowi Atapaskowie, przybyli na Południowy Zachód tuz przed Europejczykami. Apacze żyli w niewielkich grupach opartych na dużej rodzinie. Wiedli życie półkoczowników, ich siedziby miały charakter sezonowy.


Wedle kryterium geograficznego można podzielić Apaczów na grupy wschodnie i zachodnie. Na wschodzie żyją Apacze Jicarilla, Mescalero, Lipan oraz Chiricahua, na zachodzie zaś grupy White Mountains, Carizzo, San Carlos, Fort Apache, Pinal, Arivaipa, Apache Peaks, Mazatzal, Tonto i Cibecue, określające się mianem Apaczów Zachodnich i Nawahowie. Wszystkie te grupy łączy podobna wizja świata i orientacja religijna, wspólna mitologia, wszystkie też przyjmują matrylinearną linię pokrewieństwa. U wszystkich obrzędy religijne pomagają wyleczyć chorobę, objaśnić świat czy odpędzić złe moce. Szczególnie ważne są ceremonie inicjacyjne, związane z uzyskiwaniem przez dziewczęta dojrzałości płciowej. Podstawa gospodarki wszystkich Apaczów było łowiectwo i zbieractwo. Po zasiedleniu Południowego Zachodu ekonomiczne podstawy ich egzystencji wzbogaciły się o uprawy rolne i łupy z grabieży. Szybko nauczyli się korzystać z koni. Najazdy Apaczów były dziełem lokalnych grup. Ich taktykę można porównać do wojny partyzanckiej. Za cel nie stawiali sobie zabijania – wojownicy Apaczów nie zyskiwali żadnego wyróżnienia czy szczególnej pozycji z powodu zabicia wroga i nigdy nie skalpowali swych ofiar. Powodem do chwały jednostki było natomiast zdobycie pożywienia dla rodziny lub przyprowadzenie z wyprawy koni bez konieczności staczania Biwy z przeciwnikiem. Wyprawy prowadzili zazwyczaj ci wojownicy, którzy odczuwali braki w zaopatrzeniu swojego obozowiska. XX wiek przyniósł całkowitą zmianę ekonomicznych podstaw egzystencji Apaczów. Z myśliwych i najeźdźców zmienili się oni w hodowców głównie owiec i bydła.

Apacze Lipan ruszyli do zachodniego Teksasu skąd przepędzili Komanczów.

Na początku XIX wieku niemal wszystkie grupy Apaczów zostały wygnane z Równin Południowych i wszystkie grupy przeniosły się na południowy zachód - ich nową ojczyzną stały się pustynie i płaskowyże Arizony i Nowego Meksyku oraz pogranicze z Meksykiem.

Stało się to głównie za sprawą Komanczów.

Wśród tych, którzy nie zostali przegnani na zachód, byli Apacze Lipan - zamieszkali na suchych jak pieprz, porośniętych karłowatymi drzewkami ziemiach Teksasu na zachód od Pecos. W latach 60-tych XVIII w. Komancze przepędzili Apaczów już na drugą stronę Rio Grande, do Meksyku.

W 1790 roku Komancze zawarli pokój z Kiowami, dający im potężnego sojusznika, z którym dzielili swoje tereny łowieckie. Kiowów i Komanczów łączyło coś w rodzaju mistycznej więzi, mówili bowiem innym językiem, a ich kultura (w odróżnieniu od Komanczów) była bardziej złożona.

Komanczowie przez ponad 100 lat, do połowy XIX wieku dominowali na Równinach Południowych, paraliżując północne prowincje Meksyku (Nowy Meksyk i Teksas), blokując napływ amerykańskich osadników ze wschodu i przepędzając ludy indiańskie (Osedżów, Apaczów, Nawahów, Ute i inne) wykorzystując je (na przykład Pueblo) jako źródło ważnych dla siebie towarów bądź zawierając z nimi sojusze militarne (Ute, Kiowa).

Organizacja społeczna: Komancze nie mieli instytucji „naczelnego wodza” mieli za to skomplikowaną hierarchię ważniejszych i mniej ważnych wodzów powiązanych siecią sojuszy z innymi przywódcami. Ich organizacja społeczna podlegała dynamicznym zmianom, czego najlepszym przykładem było rozbicie większych grup na liczne małe grupy w latach 30-tych XVIII w., by zapewnić coraz liczniejszym stadom komanckich koni jak najlepsze możliwości wypasu. Wtedy podstawową jednostka społeczna Komanczów stała się grupa lokalna, składająca się z jednej lub więcej rodzin rozszerzonych.

Bandera znajdowała się na drodze z San Antonio do El Paso - serce ziemi Komanczów, Kiowów, Apaczów Mescalera i Tonkawa.

Młodzi wojownicy Kiowów i Komanczów ciągle najeżdżali na Teksas. Dokonywanie napadów było tradycyjną drogą do sławy i bogactwa wojowników z tych grup.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.