Ziółkowski Mariusz
Do grona wybitnych polskich archeologów prowadzących badania na terenie Ameryki Południowej należy zaliczyć także Mariusza Ziołkowskiego, dyrektora Ośrodka Badań Prekolumbijskich na Uniwersytecie Warszawskim. Jego badania obejmują etnoarcheologię Inków, wczesny okres kolonialny. Na jego koncie znalazły się również publikacje dotyczące archeostronomii oraz społeczeństwa oraz religii inkaskiej.
Głównym tematem badawczym Ziółkowskiego jest archeologia i etnohistoria Inków oraz metodyka i zastosowanie datowania bezwzględnego. Jest autorem lub współautorem 70 prac naukowych.
Wsławił się od 1978 roku jako kierownik oraz członek wielu ekspedycji archeologicznych w Peru i Boliwii: projekt Huaura-Checras (1978, 1985), Ingapirca (1985, 87, 88, 91, 94), Cahuachi (1986), Condesuyos od 1996 do dziś oraz Tiahuanaco (2007 -2010).
W 1978 r., jako absolwent Uniwersytetu Warszawskiego był zastępcą kierownika projektu „Huaura-Checras” realizowanego w Peru przez Polską Wyprawę Naukową w Andy, kierowaną przez dra. Andrzeja Krzanowskiego. W 1981 r. pracował w Instituto Otavaleno de Antropología w Ekwadorze, zajmując się rekonstrukcją inkaskich systemów kalendarzowych i prowadząc m.in. badania orientacji astronomicznej inkaskiego centrum administracyjno-religijnego Ingapirca w prowincji Canar. Rezultatem tych badań był referat pt. „Problemas de reconstrucción de los calendarios prehispánicos andinos”, przygotowany wspólnie z astronomem, Robertem Sadowskim, wyróżniony główną nagrodą w kategorii „kultur przedkolumbijskich” na 44. International Congress of Americanists w Manchester, UK, w 1982 r.
Był również członkiem Włoskiej Misji Archeologicznej, zajmującej się badaniami kultury Nasca na stanowiskach Cahuachi i Pueblo Viejo w południowym Peru. Współpraca zaowocowała utworzeniem Andyjskiej Misji Archeologicznej, która ułatwia absolwentom archeologii prowadzenie własnych badań w Ameryce, umożliwia studentom wyjazdy na wykopaliska i zrzesza specjalistów zajmujących się badaniem tego obszaru w dziedzinie archeologii, antropologii i etnohistorii.
Od 1996 kieruje Projektem Archeologicznym Condesuyos, realizowanym w ramach współpracy między UW a Uniwersytetem Katolickim „Santa María”w Arequipie (Peru). Celem Projektu jest badanie inkaskiej sieci osadniczej w okolicach wulkanów Coropuna i Solimana, w południowym Peru. Dotychczasowe wyniki badań wskazują, że region ten miał ważne znaczenie w inkaskim Imperium.
Innym ważnym projektem, podjętym i zrealizowanym - dzięki finansowemu wsparciu polskiego Komitetu Badań Naukowych - pod kierunkiem M. Ziółkowskiego, jest baza datowań radiowęglowych dla obszaru Peru, Boliwii i Ekwadoru. Ta, licząca obecnie ponad 2700 datowań, baza została udostępniona w sieci INTERNET, (www.maa.uw.edu.pl). Jest to największa tego typu baza danych dla krajów Ameryki Południowej.
