Polskie poznawanie świata

Polskie badania etnologiczne - wstęp

Polskie badania etnologiczne - wstęp


W przypadku polskiej etnologii, konsekwencją kształtowania się zainteresowań amerykanistycznych, było powstanie jej specjalizacji – antropologii amerykanistycznej.


Dzięki wystawie poznamy jej zarys ogólny – początki, rozwój i charakter. Nie byłoby jednak profesjonalnych badań terenowych, gdyby nie wcześniejsze studia gabinetowe (co determinowane było częściowo przez polską sytuacją historyczno-polityczną). Ewolucji podlegały również zainteresowania badawcze etnologów – od tradycyjnej kultury materialnej, ku bardziej złożonej problematyce i procesom społeczno-kulturowym, wymagających od badaczy głębszej partycypacji w życiu badanych grup. Bliżej ukazane są sylwetki i praca tych osób, które prowadziły lub aktualnie prowadzą badania terenowe w Ameryce Północnej i Południowej i były/są to badania udokumentowane na podstawie wydawnictw naukowych lub związane z pracą dla takich instytucji, jak: uniwersytety, muzea i Polska Akademia Nauk. Nie wszystkie uwzględnione osoby, to etnologowie z wykształcenia, ale ich wkład w rozwój polskiej antropologii amerykanistycznej, jest istotny (chociażby z tego powodu, że poruszana przez nie tematyka, sposób zbierania informacji oraz ich użycie, pokrywa się z kryteriami naukowymi opisywanej dyscypliny).  

Założenia takie są o tyle ważne, że zainteresowań „egzotyką” obydwu Ameryk, było przez ostatnie dziesięciolecia niemało. Praktycznie każdy Polak, który znalazł się poza granicami kraju (na emigracji, służbowo czy turystycznie), donosił o swoich wrażeniach i obserwacjach. Pisano listy, artykuły i książki, kręcono filmy, które mniej lub bardziej zahaczały o działalność etnograficzną (zbieracką, dokumentującą, opisową). Wśród nich były też spostrzeżenia badaczy innych dziedzin naukowych (np. geologii, biologii, zoologii, geografii), sporządzone zwykle „na marginesach” ich pracy właściwej. Wszystkim tym relacjom brakuje jednak jednej rzeczy – antropologicznego wyjaśnienia, tak istotnego przy dokonywaniu naukowego (z punktu widzenia etnologii) opisu obserwowanych i przeżywanych zjawisk. Dzięki niemu autor przekazu, znajdując się w obcej dla siebie przestrzeni społeczno-kulturowej: 1) wyzbywa się błędnych wyobrażeń, stereotypów oraz sposobu ukazywania świata i określeń o charakterze etnocentrycznym; 2) „inność”, „obcość” i „egzotykę”, opatruje analitycznym i logicznym wytłumaczeniem; 3) wyjaśniając badane zjawisko, opiera się na teoriach naukowych. Tego zabrakło w relacjach wielu polskich pisarzy, podróżników, przyrodników, geologów, inżynierów i innych. Ich wkład w przybliżenie rodakom realiów obu Ameryk jest niewątpliwie interesujący i nie można go nie docenić, ale tej działalności nie można nazwać badaniami etnologicznymi – i dlatego szersze informacje o nich, nie znajdą się na wystawie.

Nie uwzględniono także informacji o ludziach, których dokonania mieszczą się w ramach takich badań, ale: 1) nie byli oni związani z instytucjami naukowymi lub 2) ich badania nie zostały wystarczająco udokumentowane i opublikowane. 

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.