Polskie poznawanie świata

Profesor Lech Krzyżaniak

Zobacz także Starożytny Egipt - Średnie państwo

Profesor Lech Krzyżaniak

Dr Lech Krzyżaniak wraz ze swoją żoną Karlę Kroeper (Archiwum MAP)

Urodził się w Wilkowie (powiat Szamotulski, województwo Wielkopolskie) 8 lutego 1940 roku. Jego ojciec był nauczycielem w miejscowej szkole. W 1957 roku zdał egzaminy maturalne w Liceum Ogólnokształcącym w Szamotułach.

 

Studia archeologiczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ukończył w 1962 roku pod kierunkiem prof. Wojciecha Kóčka oraz prof. Józefa Kostrzewskiego, dwóch wybitnych badaczy prahistorii ziem polskich. To oni wprowadzili Lecha Krzyżaniaka w świat archeologii najstarszych okresów ludzkości.

Przed końcem studiów rozpoczął pracę w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu. Ciekawe czy zdawał sobie wtedy sprawę, iż w przyszłości zostanie dyrektorem tej placówki? Kariera naukowa Lecha Krzyżaniaka przebiegała bardzo szybko. W 1968 roku, w wieku 28 lat, obronił rozprawę doktorską. Habilitację otrzymał w 1975 roku (miał wtedy 35 lat), a w 1992 roku (52 lata) prezydenta Lecha Wałęsy uhonorował go tytułem profesora nauk humanistycznych. Przez cały ten czas pracował w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu zdobywając bezcenne doświadczenie, które sprawiło, że w 1982 roku objął fotel dyrektorski. Pod jego przewodnictwem Muzeum Archeologiczne w Poznaniu przekształciło się w światowej klasy placówkę naukowo-popularyzatorską.

Lech Krzyżaniak miał niesamowitą łatwość w przyswajaniu wiedzy. Dobrze obrazującym to przykładem mogą być jego umiejętności lingwistyczne. Pod koniec życia płynnie posługiwał się językiem angielskim i niemieckim, biegle mówił po francusku oraz w wybranych dialektach języka arabskiego występujących w Sudanie i Egipcie.

Można powiedzieć, że pierwszy wyjazd Lecha Krzyżaniaka do Afryki doszedł do skutku dzięki zrządzeniu losu. Intrygowała go bardziej archeologia terenów dzisiejszego Meksyku. Stąd chcąc wyjechać na badania do Ameryki Środkowej, podjął współpracę z prof. Kazimierzem Michałowski, który rozpoczynał wtedy przygotowania do takiej ekspedycji. Ze względów politycznych termin wyjazdu był przesuwany, dlatego prof. Michałowski zdecydował się wysłać, „w międzyczasie” poznańskiego archeologa do Aleksandrii (Egipt). Był to rok 1965. Od tamtego czasu życie naukowe Lecha Krzyżaniaka zyskało nowy tor, po którym pędziło podsycane ekscytującymi odkryciami i nowatorskimi badaniami.

Dr Lech Krzyżaniak w czasie wyprawy w góry Nuba (Archiwum MAP)

Na kolejne 39 lat Afryka Północno-Wschodnia stała się obszarem intensywnych prac badawczych Lecha Krzyżaniaka. Chyba najlepszym dowodem na jego sukcesy jest fakt, że w 2002 roku otrzymał order – Gwiazdę Dwóch Nilów II klasy. Jest to najwyższe odznaczenie jakie może zdobyć obcokrajowiec w Sudanie.

Podobnie jak w przypadku badań prowadzonych w Polsce, na gruncie afrykańskim jego uwagę przykuwały najstarsze dzieje ludzkie. W tym względzie rok 1972 był przełomowy. Lech Krzyżaniak rozpoczął wtedy prace archeologiczne w Kadero (centralny Sudan). Było to stanowisko wielokulturowe, którego najważniejszy element stanowiło osady i cmentarzysko z okresu neolitu (V tysiąclecie p.n.e.), na którym znaleziono ponad 200 grobów. Część pochówków była bardzo bogato wyposażona, a ich studia pozwoliły na bliższe poznanie nie tylko wielu aspektów życia społeczności neolitycznych, ale także warunków klimatycznych, jak i dawnej flory oraz fauny.

W latach 80. XX wieku Lech Krzyżaniak rozpoczął prace nad kolejnym zagadnieniem, mianowicie sztuki naskalnej Afryki Północnej. W tym celu zorganizował ekspedycję do Algierii. Niestety, mimo niesamowitych odkryć, które miały miejsce w trakcie pierwszego rekonesansu, projekt ze względów politycznych nie mógł być kontynuowany. W 1986 roku podjął współpracę z kanadyjskim zespołem naukowców pracującym w Oazie Dachla w Egipcie i zainicjował w ten sposób wieloletnie badania nad sztuką naskalną tego obszaru. Projekt ten trwa nieprzerwanie i jest rozwijany przez kolejnych poznańskich archeologów.

Lech Krzyżaniak współpracował także z innymi międzynarodowymi zespołami badawczymi prowadzącymi prace w Egipcie i Sudanie. Był uczestnikiem/organizatorem prac terenowych ekspedycji do Minszat Abu Omar w Delcie Nilu. Tam poznał swoją przyszłą żonę Karlę Kroeper, z którą współpracował także w trakcie niemieckich badań kompleksu świątynnego z przełomu er w Naga’a (Sudan). Ponadto wraz z ekspedycją amerykańską prowadził prace archeologiczne na Kom el-Hisn (Egipt), gdzie odkrywano pozostałości zabudowy w okresu Starego Państwa (około 2055-1650 roku p.n.e.).

Lech Krzyżaniak jest autorem ponad 220 tekstów, które zostały opublikowane w polskich i międzynarodowych czasopismach naukowych i popularno-naukowych. Pod jego redakcją ukazały się liczne książki i zbiory artykułów. Organizował konferencje poświęcone prahistorii Afryki. Odbywały się one co cztery lata i po dziś dzień stanowią ważne wydarzenie naukowe, ściągające do Wielkopolski badaczy z całego świata. Zainicjował serię pod tytułem Studies in African Archaeology, w której publikowano prace naukowe rozwijające badania nad najstarszymi dziejami ludności zamieszkującej ten kontynent.

Dr hab. Lech Krzyżaniak prowadzący rozpoznanie archeologiczne w dolinie Nilu Błękitnego  (Archiwum MAP)

Dzięki wybitnej działalności w zakresie poznawania przeszłości, zarówno w aspekcie naukowym, jak i popularno-naukowym, Lech Krzyżaniak był zapraszany do współpracy w ogólnopolskich i międzynarodowych instytucjach. Dla przykładu był: członkiem Rady ds. Muzeów przy Ministrze Kultury, przez wiele lat wybierano go na Przewodniczącego Rady Naukowej Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, został zaproszony do współpracy z UNESCO jako ekspert ds. Muzeum Nubijskiego w Asuanie i powstającego Muzeum Cywilizacji Egipskiej w Kairze.

Muzeum Archeologiczne w Poznaniu w czasach Lecha Krzyżaniaka wzbogaciło się o unikatowe zabytki pochodzące z badań w Afryce. Dzięki czemu obecnie na wystawach stałych można podziwiać artefakty z Egiptu i Sudanu.

Lech Krzyżaniak wraz z Michałem Kobusiewiczem zapoczątkowali studia nad prahistorią Czarnego Lądu w Poznaniu. Dzięki wykładom, które prowadzili na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza zaszczepili tę miłość do Afryki także w kolejnych pokoleniach badaczy. Lech Krzyżaniak był promotorem wielu prac magisterskich i doktorskich, a jego uczniowie prowadzą obecnie, z sukcesami, własne badania w Egipcie i Sudanie.

 

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.