Średnie Państwo
Zjednoczenie państwa przez Mentuhotepa II zapoczątkowało nowy okres w dziejach starożytnego Egiptu. Czasy Średniego Państwa to ponownie okres rozkwitu kraju nad Nilem. Ożywiły się kontakty handlowe z ościennymi państwami, a w samym Egipcie ruszył zakrojony na szeroką skalę program budowlany.
W czasach panowania XII dynastii oficjalną stolicę przeniesiono z Teb ponownie do Memfis, ale centrum administracyjnym państwa stało się Iczitawi – miasto założone przez Amenemhata I – pierwszego króla XII dynastii, w okolicach oazy Fajum. Niemniej jednak Teby zyskały nowe, ważne znaczenie – stały się centrum kultu Amona – boga, którego kult zaczął się w owym czasie szybko rozprzestrzeniać. Władcy podjęli szereg wypraw na południe, do Nubii, gdzie powstały liczne forty egipskie. Senuseret I i Sunuseret III rozszerzyli terytorium egipskiego panowania jeszcze dalej w głąb Nubii. W wyniku reform umocniła się ponownie władza centralna. W czasach panowania XIII dynastii, mimo pojawiających się okazjonalnie problemów związanych z sukcesją tronu, Egipt utrzymywał stabilną pozycję. Powoli jednak zaczął się ponowny upadek autorytetu władzy faraona na rzecz wezyrów i wyższych urzędników. We wschodniej Delcie do władzy doszła XIV dynastia, rządząca w Awaris. Czynniki te, wraz z napływem przybyszów z zewnątrz, głównie z terenów Palestyny, doprowadził do kolejnego upadku, podziału kraju i przejęcia władzy przez obcą dynastię Hyksosów.
Architektura i sztuka
W architekturze okresu Średniego Państwa, mimo iż można zaobserwować powrót do klasycznego kanonu wypracowanego w czasach Starego Państwa, widać wiele elementów nowych, charakterystycznych dla tej epoki. W architekturze grobowej postawiono na grobowce kute w skale. Taki grobowiec wykonał dla siebie Mentuhotep II. Jednak jego założenie grobowe znacznie różniło się od budowli poprzedników. Obejmowało również tarasową nadbudowę zwieńczoną mastabą, rampę do niej prowadzącą oraz dziedziniec, na którym umieszczono „donice” na drzewa, tworząc rodzaj parku. Dopiero w czasach XII dynastii faraonowie powrócili do budowy grobowców w formie piramidy. Budowle te, tym razem wykonane jednak głównie z cegły, powstały w okolicach Iczitawi. Powstaje także wiele świątyń, zwłaszcza w czasach długiego panowania Senusereta I. Wiele z nich powstaje w Karnaku. W rzeźbie wyraźnie widoczny jest tzw. styl pesymistyczny. Twarz władcy przedstawiana jest pokryta zmarszczkami, zachmurzona, zmęczona. W rzeźbie prywatnej pojawia się nowy typ posągu, tzw. kubus – postać przedstawiona jest jako siedząca w kucki, cała zakryta szatą, spod której wystaję jedynie głowa i stopy.