1.27 BES

pochodzenie: Edfu, państwo - Arabska Republika Egiptu

datacja: III w. n.e.

surowiec: kamień

Bes był gnomicznym bóstwem ludowym mających chronić przed nieszczęściem, pokonując złe moce w walce lub odstraszając je grą na instrumentach. Pełnił funkcję domowego bóstwa ochronnego, opiekuna małżeństw. Pierwotnie odpowiedzialny był za narodziny i obronę domostwa przed drapieżnikami. Później jego oddziaływanie się powiększało. Jego podobizny pojawiały się na zagłówkach (jako ochrona podczas snu), lustrach czy też kosmetykach, chroniąc użytkownika przed czarami i urokami

Przedstawiany w postaci karła z szeroką twarzą i groteskowym uśmiechem. Ubiór Besa składał się z noszonej na plecach skóry lwa lub pantery, przepaski biodrowej. Nosił na sobie różne przedmioty mające związek z wykonywanymi przez niego zadaniami. Często przedstawiany z symbolem ochronnym. Za panowania XVIII dynastii pojawiają się jego uskrzydlone formy. W czasach rzymskich był jednym z najpopularniejszych bóstw. Przez Koptów uważany za nieżyczliwego ducha straszącego w starych świątyniach.

Tadeusz Henzel (1905-55) – antropolog z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie – omawiając kontakty świata śródziemnomorskiego z Pigmejami sugeruje, że Bes przedstawia Pigmeja. Zwraca uwagę na to, że wśród bóstw egipskich często bywa przedstawiany jako bóstwo apotropeiczne karzeł tegoż typu, który nazywa się Bes.

Prezentowany obiekt pochodzi z Edfu, tak jak wiele zabytków starożytnego Egiptu znajdujących się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jest to efekt badań archeologicznych prowadzonych w latach 1937-1939 przez archeologiczną misję polsko-francuską kierowaną przez K. Michałowskiego.

 

Wypożyczono z Muzeum Narodowego w Warszawie (141 270).

 

Źródła:

Dembska Albertyna – Kultura starożytnego Egiptu. Słownik, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995.

Henzel Tadeusz 1934 – Pigmeje Centralno-Afrykańscy. Studjum Antropologiczne, Lwów: Towarzystwo Naukowe.

1934 – Pigmeje Centralno-Afrykańscy. Studjum Antropologiczne, Lwów: Towarzystwo Naukowe.

Owusu Heike – Symbole Egiptu, Katowice: Wydawnictwo „KOS”, 2002.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Edfu

 

Opracował: Lucjan Buchalik

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.