Polskie poznawanie świata

Szerokość i długość geograficzna

Szerokość i długość geograficzna

Dzięki możliwości dokonania pomiarów „na słońce” lub na gwiazdę polarną możliwe stało się dokładne wyznaczenie punktu, w którym znajduje się statek, taki pomiar jest równoznaczny z wyznaczeniem dwóch współrzędnych geograficznych – szerokości i długości geograficznej.

 

Szerokość geograficzną wyznaczyć można już z pojedynczego pomiaru czyli wysokości górowania dowolnego ciała niebieskiego o znanej deklinacji. Prawidłowe określenie tej współrzędnej nie nastręczało większych trudności już w starożytności. Stosując np. kwadrant można było ustalić przybliżoną szerokość geograficzną mierząc kąt między horyzontem a Gwiazdą Polarną. Szerokość geograficzna jest to kąt zawarty między płaszczyzną równika a promieniem ziemskim przechodzącym przez dany punkt na powierzchni Ziemi. Określa się ją na podstawie położenia gwiazd znajdujących się w pobliżu biegunów niebieskich, tj. Gwiazdy Polarnej i Gwiazdozbioru Krzyża Południa - „CRUX”, względem równika, bieguna i płaszczyzny horyzontu, nad którym są widoczne. Na równiku gwiazdy te widoczne są na linii horyzontu, zatem ich wysokość równa jest 0°, szerokość geograficzna równika również wynosi 0°.

W miarę przesuwania się od równika na północ lub południe, kąt, pod jakim widoczne są te gwiazdy, zwiększa się. Rośnie również szerokość geograficzna. Na biegunach Gwiazda Polarna i Krzyż Południa świecą w zenicie, zatem z biegunów ziemskich widoczne są pod kątem 90°, szerokość geograficzna biegunów również wynosi 90°. Szerokość geograficzną można także obliczyć na podstawie wysokości Słońca w momencie górowania.

Długość geograficzna jest to odległość kątowa południka - przechodzącego przez dany punkt na Ziemi. Od południka zerowego jest mierzona w stopniach, minutach i sekundach. Długość geograficzną liczy się od południka zerowego na wschód i zachód do 1800, liczona na wschód ma wartość dodatnią, na zachód ujemną.

Wyznaczenie długości geograficznej jest zagadnieniem znacznie bardziej skomplikowanym niż wyznaczenie szerokości, wymaga bowiem dokładnej znajomości czasu dla południka zerowego (długość geograficzna jest to różnica czasu lokalnego i czasu południka odniesienia). Brak dostatecznie dokładnych zegarów sprawiał, że do połowy XVIII wieku problem ten pozostawał nierozwiązany. Wcześniej próbowano określać zmianę własnej długości geograficznej na podstawie prędkości ruchu oszacowanej przy pomocy logu, co było jednak obarczone dużym błędem.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.