Polskie poznawanie świata

Misjonarze - nauka i oświata

Zobacz także Liga morska i kolonialna

Misjonarze - nauka i oświata

Autor: J. Różański, Zdjęcie pamiątkowe po wręczeniu ks. kard. Adamowi Kozłowieckiemu doktoratu honoris causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

W historii ewangelizacji Ameryki Południowej, Afryki czy Azji początki szkolnictwa typu zachodniego wiązały się z misjami. Jako religia Księgi, chrześcijaństwo dążyło do nauczenia mieszkańców czytania i pisania.


Stąd też od początku w zakładaniu misji pojawiała się w budowlach triada: kościół, szkoła, ośrodek zdrowia. I bardzo często szkoła poprzedzała pozostałe dwie budowle. System szkolnictwa rozrósł się aż do uniwersytetów. Pociągał za sobą także upowszechnianie nauki i jej rozwój.

Pierwszy amerykański uniwersytet założyli dominikanie w Santo Domingo w 1538 r. W 1551 r. uniwersytet powstał także w Limie, a dwa lata później w Meksyku, gdzie był m. in. wydział filologii indiańskiej. Pod koniec XVIII w. Ameryka Łacińska miała 15 uniwersytetów. Niektóre z nich nie ustępowały przodującym uniwersytetom w Europie. Wielu misjonarzy zasłynęło tam jako historycy, lingwiści, botanicy i zoolodzy.

W Ameryce Łacińskiej tylko w latach 1524–1572 misjonarze wydali 109 prac w językach tubylczych. Są to słowniki, kazania, katechizmy i inne. Stanowią one niezwykle cenny wkład misjonarzy do kultury, świadczący o opanowaniu wielu języków tubylczych, o wiedzy w zakresie etnologii i historii, botaniki i geografii, biologii i astronomii, zdobytej w celach misyjnych. W 1539 r. bp J. Zumarraga otworzył pierwszą drukarnię na kontynencie w Meksyku. Zasługi misjonarzy dla szkolnictwa przypominał wielokrotnie Jan Paweł II, podkreślając m. in. iż „misjonarze ze swej strony w codziennej pracy wśród ewangelizowanej ludności zakładali osady, budowali domy i kościoły, doprowadzali wodę, uczyli uprawy ziemi, wprowadzali nowe gatunki roślin, rozdzielali zwierzęta i narzędzia, otwierali szpitale, propagowali sztukę, rzeźbę, malarstwo, złotnictwo, uczyli nowych zawodów itd. Pierwszą ich troską było, aby przy każdym kościele powstała szkoła zapewniająca dzieciom naukę. Kroniki Mendiety, Grijalvy, Motolinii, Remesala i innych autorów pełne są świadectwa tych wysiłków, które zmierzały do podniesienia człowieka. Z jakąż satysfakcją piszą oni, że jeden tylko biskup mógł chlubić się posiadaniem około pięciuset szkół w swojej diecezji!”.

W Azji w XVI-XVIII w. jezuici przekazywali za pośrednictwem kursów i publikacji zdobycze nauki europejskiej mieszkańcom Chin i Indii. Kolegium Świętego Tomasza w Manili, stolicy Filipin w 1645 r. zostało podniesione do rangi uniwersytetu, stając się pierwszym uniwersytetem na kontynencie.

Szkolnictwo wyższe w Afryce pojawiło się dopiero po II wojnie światowej. Uniwersytety katolickie należały znowu do jednych z pierwszych na kontynencie. W 1954 r. założono Uniwersytet Lowanium w Kongo, przejęty przez rząd w 1969 r. jako Uniwersytet Kinszasa. W 1955 r. misjonarze oblaci założyli uniwersytet w Roma (Lesotho), przekazany władzom państwowym w 1963 r. pod warunkiem zachowania na nim wydziału katolickiej filozofii i teologii. W 1958 r. powstał Universyty of Amara w Etiopii. Jezuici założyli uniwersytety w Bujumbura (Burundi) i Adis Abebie (Etiopia), a dominikanie w Butare (Rwanda).

Obecnie w świecie Kościół prawie 100 000 szkół pierwszego stopnia, do których uczęszcza ponad 32 miliony uczniów, ponad 45 000 szkół drugiego stopnia z prawie 20 milionami uczniów oraz szkoły wyższe i uniwersytety, do których uczęscza ponad cztery miliony studentów. Większość z tych szkół prowadzona jest w Ameryce Południowej, Afryce i Azji.

Przykładem zaangażowania polskich misjonarzy w rozwój szkolnictwa może być chociażby działalność polskich jezuitów w Rodezji Północnej (Zambii) w pierwszych latach pracy. Misja w Chikuni rozwinięcie szerokiej sieci szkół misja zawdzięcza o. Władysławowi Zabdyrowi, który rozpoczął pracę w misji w 1928 r. Był on odpowiedzialny za rozwój szkół. W 1938 r. w Chikuni działały już dwie szkoły, a 24 znajdowały się w okolicznych wioskach. Do pracy w nich zaangażowano 20 nauczycieli z dyplomem i 12 katechetów. W szkołach tych uczono pisania, czytania, geografii, historii, higieny, biologii, stolarstwa i ślusarstwa. O. Władysław Zabdyr dbał także o zaplecze materialne dla tych szkół. W latach 1930-1939 pod jego kierunkiem zbudowano 60 budynków szkolnych. Obok szkół zaczęto też w latach trzydziestych organizować internaty dla chłopców. W Broken Hill w 1931 r. było 5 szkół podstawowych i 4 szkoły niedzielne, w których uczono modlitw i pieśni kościelnych z 220 dziećmi. W 1935 r. było już 10 szkół podstawowych i 2 szkoły niedzielne z 390 dziećmi. Przez kilka lat stacji Broken Hill podlegały szkoły okręgu miedziowego. W Chingombe ważnym wydarzeniem było założenie koedukacyjnej szkoły zbiorczej.

Wraz z jezuitami w pracę szkolną włączały się także polskie służebniczki starowiejskie. Zaraz po przybyciu do Chingombe służebniczki rozpoczęły pracę w tamtejszej centralnej szkole dla chłopców. Siostry założyły także szkołę dla dziewcząt. Podobnie było w Kasisi. Siostry pracowały także w szkołach w Katondwe.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.