Polskie poznawanie świata

Ostatni okres życia

Ostatni okres życia

Pomnik Bronisława Piłsudskiego na terenie Sachalińskiego Regionalnego Muzeum Krajoznawczego (1991). Autor: M. M. Prokofjewa

Wybuch I Wojny Światowej zmusił Bronisława Piłsudskiego do opuszczenia Galicji. Wyjechał do Wiednia, później do Szwajcarii i Francji.

Jak wspominał Wacław Sieroszewski: „Wojny nienawidził. Niesłychane rzezie, których opisy czytał, fala rozpasania i demoralizacji, jaka zalewała wielkie miasta na tyłach napełniały go odrazą i rozpaczą Spotykałem go w Wiedniu w 1915 roku, gdzie razem z wielebnym biskupem W. Bandurskim pracowali nad ułożeniem „polskiej encyklopedii, mającej powiadomić świat o – prawach, potrzebach i bogactwach Polski”. Kiedy mu zwrócił uwagę, że ten świat o naszych potrzebach i prawach najlepiej powiadomić może nasza własna zorganizowana siła i że brat jego, Józef, o wiele właściwszą i krótszą ku temu drogę obrał, odpowiedział mi z bólem: „Cóż kiedy ja… nie mogę! Każdy służy jak umie…” Podziwiał brata, kochał go bardzo i ufał mu nieskończenie, ale… do wojska nie wstąpił. (…) był człowiekiem zbyt dobrym, zbyt tkliwym, żeby móc ogniem i żelazem wypalać zbrodnie tego świata!”[1].

W Paryżu pracował w Komitecie Narodowym Polskim. Z czasem zaczął podupadać na zdrowiu, miewał co raz częstsze okresy wahań nastroju, objawy apatii.

Wiemy, że podczas spotkań z przyjaciółmi w Paryżu był „(…) rześki, wesoły (…) zachwycający. Przemawiał z taką żywością, i z taką mocą jakby nigdy nie bywał cichy i nieśmiały”[2]. Kiedy indziej w jednym z listów Piłsudski prosił „(…) o słówko do lekarza pana i adres. Muszę pójść koniecznie poradzić się, bo oto już tydzień jak znowu jak choruję na dobre i ciężko przechodzi bronchit”[3].

17 maja 1918 roku utonął w Sekwanie.

Oto opinia prof. dr Jerzego Supada z Akademii Medycznej w Łodzi na temat śmierci Bronisława Piłsudskiego, którą uzyskał Antoni Kuczyński:

„Jeśli chodzi o samobójstwo Bronisława Piłsudskiego, to wydaje mi się, iż było ono spowodowane chorobą, zresztą wspomniał o tym również Józef Babiński. Piłsudski miał nadciśnienie krwi, depresję charakteryzującą się melancholią oraz wykazywał skłonności do impulsywnych, bardzo często zmieniających się działań oraz myśli samobójczych. Moi koledzy psychiatrzy niemalże w stu procentach połączyli zgon Piłsudskiego z jego stanem psychicznym. Wiadomo, że ludzie ze schizofrenią paranoidalną bardzo cierpią i mogą targnąć się na swoje życie. Trudno powiedzieć, czy u Piłsudskiego były początki tej choroby, nie mniej jednak należy przyjąć, że rzucił się do Sekwany z własnego wyboru”[4]

„Uroczystości pogrzebowe odbyły się 29 maja 1918 roku na cmentarzu Montmorency pod Paryżem. Tam do dzisiaj znajduje się mogiła B. Piłsudskiego. Wkrótce po śmierci ukazały się w emigracyjnej prasie polskiej we Francji dwa krótkie wspomnienia o zmarłym”[5]

 

[1] W. Sieroszewski, „Bronisław Piłsudski urodził się w roku 1866 w Zułowie w pow. Święciańskim, zmarł w roku 1918 w Paryżu”, Rocznik Podhalański 1914-1921; l. s. XXV

[2] Biblioteka Jagiellońska, rękopis nr 8875, tom 2. Cytowany za: J. Staszel, „Bronisław Piłsudski i jego związki z Akademią Umiejętności w Krakowie”, Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN, 2001: 46, s.95

[3] Biblioteka Jagiellońska, rękopis nr 9245, III, karta 69. Cytowany za: J. Staszel, „Bronisław Piłsudski i jego związki z Akademią Umiejętności w Krakowie”, Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN, 2001: 46, s.95

[4] Dokument w posiadaniu A. Kuczyńskiego.

[5] Z.L. Zaleski, „Ś.p. Bronisław Ginet-Piłsudzki”, Jeniec Polski, nr 36 z dnia 6 czerwca 1918 r., s. 1; W. Gasztowtt, „Necrologie”, Bulletin Polonais Litteraire, Scientifique et Artistique, nr 359 z roku 1918, s. 227.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.