Dzieła

Michał Piotr Boym (1612-1659) – wybitny polski podróżnik, przyrodnik, kartograf, był autorem ponad dwudziestu prac naukowych, z pośród których część niestety zaginęła. Najbardziej znane jego dzieła to Atlas Chin i Flora sinensis – opis przyrody Chin.

Atlas powstał podczas pobytu Boyma w Europie po powrocie z Chin, w latach 1653-1655. Jest to bogato ilustrowany zestaw osiemnastu map kartonowych we wspólnej oprawie. Pierwsza obejmuje cały obszar Cesarstwa Chińskiego, zaś kolejne poszczególne prowincje. Całość poprzedzona jest kartą tytułową i krótkim wstępem. Na mapach autor umieścił informacje dotyczące zasobów naturalnych poszczególnych regionów, podziału administracyjnego, ludności, podatków oraz misji jezuickich. Obok zapisów łacińskich pojawiają się też chińskie. Wszystkie mapy wykonane są na arkuszach grubego, sztywnego papieru. Mapy były bogato ilustrowane rycinami przedstawiającymi rośliny i zwierzęta żyjące w Chinach, sceny z życia ludzi oraz budowle.

Na pierwszej mapie, obejmującej całe Chiny, uproszczone rysunki rozmieszczone są w poszczególnych prowincjach i przy dolnej krawędzi. Mapa druga obejmuje region stołeczny i odpowiednio do jego rangi jest bogato ilustrowana. Trzecia mapa to prowincja Xan Tum, obecnie Shandong, leżąca na południowy wschód od Pekinu, nad Morzem Żółtym. Mapa czwarta przedstawia Leao Tum – czyli półwysep Liaodong w pobliżu granicy koreańskiej, stanowiący część Shandongu. Następne karty obrazują kolejno prowincje Xan Sy (Shanxi), Xen Sy (Shaanxi), Ho Nan (Henan), Nan Kim (Nankin), Cie Kiam (Zhejiang), Fo Kien (Fujian), Kiam Sy (Jiangxi), Hu Quam (dawny Huguang podzielony został między Hunan i Hubei), Su Ciuen (Sichuan), Iunnan (Yunnan), Kuey Cieu (Guizhou), Quam Sy (Guangxi), Quam Tum (Guangdong), a ostatnia przedstawia wyspę Hainan dobrze znaną Boymowi, który przebywał tam w latach 1646-1647.

Towarzyszące mapom rysunki składają się na bogatą i różnorodną ikonografię chińskiej przyrody i cywilizacji. Boym prawdopodobnie czerpał inspirację ze źródeł chińskich, m.in. z czterotomowego dzieła Di tu zong yao, skompilowanego przez Zhu Guoda w 1643 r. Charakter prac wskazuje bowiem wyraźnie na ich zależność od ówczesnych chińskich publikacji ilustrowanych, przede wszystkim od wydawnictw encyklopedycznych.

Atlas stanowił nieocenione źródło wiedzy porządkujące chaotyczne przekonania Europejczyków o Chinach. Zalety map Boyma to: przedstawienie właściwego położenia wielu miast, przebieg Muru Chińskiego, ukazanie Korei jako półwyspu, a nie jak dotąd jako wyspy, naniesienie na mapy pustyni Gobi.

Flora Sinensis – to najbardziej znane dzieło Michała Boyma, które zostało wydane drukiem za jego życia, ukazało się w Wiedniu w 1656 roku. Była to pierwsza praca na temat roślinności Chin opublikowana w Europie. Boym opisał wiele roślin szczególnie skupiając się na ich leczniczych właściwościach.

Dzieło to, podobnie jak Atlas, jest bogato ilustrowane rycinami roślin i ich opisem. Wiele z nich, przed publikacją pracy Boyma, nie było znanych Europejczykom.