Biogram

Wacław Sieroszewski (ur. 24.08.1858 w Wólce Kozłowskiej/Tłuszcza na Mazowszu – zm. 20.04.1945 w Piasecznie). Badacz i znawca kultury Jakutów, działacz niepodległościowy, legionista, wybitny pisarz, scenarzysta, senator, wieloletni zesłaniec.

Wacław Sieroszewski urodził się 24 sierpnia 1858 r. w Wólce Kozłowskiej nieopodal Tłuszcza na Mazowszu. Edukację zakończył bardzo szybko – już w piątej klasie gimnazjum wydalono go z wilczym biletem ze szkoły za odmowę mówienia po rosyjsku. Młody Wacław, zanim wkroczył na karty wielkiej historii, praktykował jako terminator ślusarski, później uczył się w Technicznej Szkole Kolejowej, która pozostawała ekwiwalentem politechniki za czasów carskiej Rosji. Jednak na dobra sprawę, całą swoją rozległą wiedzę i późniejszy talent pisarski zawdzięczał Sieroszewski wyłącznie sobie – był samoukiem. Już w latach szkolnych związał się z ruchem socjalistycznym i aktywnie działał wśród robotników Warszawy. W wieku 20 lat, został aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a w 1879 roku, za udział w buncie więźniów, zesłano go na Syberię. Trafił do jednej z najodleglejszych kolonii karnych, do Wierchojańska, wówczas stanicy a dziś niewielkiego miasta położonego nad rzeką Jana. Początkowo, Sieroszewski imał się różnych zajęć: był ślusarzem, kowalem, jubilerem, rolnikiem, drwalem, wszystkim po trochu a jednocześnie nie przestawał marzyć o wolności i powrocie do ojczyzny. Już w pierwszych latach katorgi, wraz z garstką zesłańców podjął próbę nieudanej ucieczki z północnej Syberii na … Alaskę. W tym też czasie, związał się z Anną, młodą Jakutką (określał ja pieszczotliwie Annuszką), z którą miał córkę, Marię.  Choć Anna zmarła w 1886 roku na gruźlicę, to jednak zdążyła wprowadzić go w świat języka i kultury Jakutów. To właśnie Jakutom, wśród których spędził większą część okresu zesłania, nie tylko zyskał później sławę i opinię wybitnego badacza, lecz przede wszystkim, mógł przetrwać długie lata w skrajnie trudnych realiach Gór Wierchojańskich i kraju nad Leną. Sieroszewski wykorzystał ten czas najlepiej jak umiał. Już z początkiem lat 80. XIX wieku, będąc na zesłaniu, zaczął pisać opowiadania. Jego warsztatem było gęsie pióro, atrament własnej roboty i kora brzozowa, na której pisał. Te pierwsze próby literackie trafiły nad Wisłę przeszmuglowane i zaszyte w kożuchu, przez zesłańca powracającego z katorgi. Ukazały się w "Głosie" pod pseudonimem Wacław Sirko. Po 10 latach zesłania, na początku lat 90. XIX wieku, Sieroszewski zdobył status mieszkańca Irkucka, co było – jak na syberyjskie warunki – powrotem do cywilizacji, umożliwiającym nie tylko zajęcie się pisaniem, ale i możliwością opieki nad kilkuletnią córką. Będąc w Irkucku, jako dobrze zapowiadający się uczony, Sieroszewski otrzymał stypendium od Anny Iwanowny Gromowej, zamożnej kupczyni rosyjskiej. Dzięki tym środkom mógł rozpocząć pracę nad – jak się później okazało – swym dziełem życia. W Irkucku wyszła spod jego ręki obszerna monografia, niemal encyklopedia kultury jakuckiej, która w roku 1896 ukazała się po rosyjsku, jako Jakuty. Opyt etnograficzeskogo issledowanija. Polskie wydanie, uzupełnione i rozszerzone o nowe źródła i wyniki badań, ukazało się w Warszawie w 1900 roku jako Dwanaście lat w kraju Jakutów. Wrażenia i notatki. Z mapą i 167 rysunkami.

Choć Sieroszewski opisał kulturę Jakutów przede wszystkim na bazie własnych doświadczeń i informacji, które pozyskał m. in. dzięki Annie, to jednak jego dzieło zyskało uznanie i pozytywne recenzje wśród nie tylko rosyjskich znawców tematu. Co ciekawsze, pomimo upływu ponad 100 lat, jego praca pozostaje do dziś dnia najobszerniejszą monografią o Jakutach, zawierającą m. in. jedne z pierwszych relacji o działalności tamtejszych szamanów. Publikacją tą nie tylko zyskał sobie sławę w naukowych kręgach, ale przede wszystkim otworzył drzwi do osobistej wolności. Dzięki poparciu rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, w 1898 r. Sieroszewskiemu pozwolono na powrót do kraju. W Polsce powitano go już jako utalentowanego pisarza. Jednak na tym nie zakończyła się jego przygoda z Syberią i Dalekim Wschodem. Już w roku 1903, w obliczu ponownego zesłania na Syberię (za udział w patriotycznej manifestacji pod odsłanianym w Warszawie pomnikiem Mickiewicza), Sieroszewski decyduje się na udział w ekspedycji naukowej na Sachalin i na japońską wyspę Hokkaido. Tym razem, opuszczał warszawę w doborowym towarzystwie Bronisława Piłsudskiego, z którym w latach 1903 – 1904 przeprowadzili badania wśród Ajnów. Do kraju powrócił w roku 1905, podróżując przez Japonię, Koreę, Chiny, Cejlon i Egipt. Już jednak w tym samym roku, po zaangażowaniu się w rewolucję, zmuszony jest opuścić Warszawę. Sieroszewski wraz z żoną i trójką dzieci przeniósł się do Galicji, gdzie utrzymywał bliskie kontakty m. in. z Józefem Piłsudskim. Jak się później okazało, ta znajomość odcisnęła decydujące piętno na jego dalszym życiu. Zanim jednak w wieku 56 lat trafił do Legionów, zdążył jeszcze zamieszkać w Paryżu.
Od 1918 roku poświęca się już niemal bez reszty odrodzonej Rzeczypospolitej pisząc powieści o tematyce historycznej i scenariusze filmowe, publikując wspomnienia, pełniąc wiele funkcji publicznych na byciu senatorem w latach 30. kończąc. Los chciał, że szczęśliwie przeżył  okupację i koszmar II Wojny Światowej. Zmarł 20.04.1945 w Piasecznie; pozostawiając kolejne dzieło – dziennik opisujący początek okupacji hitlerowskiej w Warszawie.