12.2 ŚCIĘGNA RENIFERA
pochodzenie: Kamczatka, państwo – Federacja Rosyjska
datacja: II połowa XIX w.
wymiary: wysokość 19,5 cm, średnica 10 cm
surowiec: tkanki zwierzęce, szklany słój
Naturalne ścięgna renifera („nici” do zszywania odzieży), umieszczone w szklanym słoju zamkniętym wiekiem z gazety obwiniętej sznurkiem.
Ścięgna renifera (Rangifer tarandus), ssaka z rodziny jeleniowatych, zwanego też renem. Archeologiczne badania i znaleziska potwierdzają, że na terenach Europy i Azji ścięgna z kończyn padłych lub upolowanych zwierząt, w tym reniferów, były wykorzystywane jako materiał do wyrobu sznurów i lin już między trzydziestym a dziesiątym tysiącleciem p.n.e. Późniejsi koczownicy i hodowcy z subarktycznych terenów tych dwóch kontynentów przejęli i udoskonalili tę metodę, wykorzystując ścięgna do wyrobu „nici” służących do zszywania i reperowania elementów odzieży i obuwia. W prezentowanej formie jest to zatem półprodukt, ukazany w surowej, wstępnej fazie „obróbki”. Intencją umiejscowienia ścięgien w przezroczystym słoju, było umożliwienie zapoznania się z materiałami i warsztatem wyrobu odzieży, jakimi posługiwali się paleoazjatyccy hodowcy i myśliwi w końcu XIX wieku. Na słoju widnieją dwie etykietki, z których jedna zawiera dawne numery inwentarzowe Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie (w którego zbiorach obiekt ten pierwotnie się znajdował), druga zaś wpisaną odręcznie informację o treści: „Ścięgna renifera z których wyrabiają nici, Kamczatka”. Papierowe wieko obwiązano wokół szyjki sznurkiem.
Eksponat pochodzący ze zbiorów Benedykta Dybowskiego, pozyskany przez niego na Syberii na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku.
Eksponat wypożyczony z Muzeum Etnograficznego w Krakowie (30 692/MEK).
Źródła:
Dokumentacja Muzeum Etnograficznego w Krakowie przygotowana przez Jacka Kukuczkę.
Dybowska Maria – Kamczatka i jej ludy autochtoniczne w fotografii, tekstach i eksponatach Benedykta Dybowskiego, Warszawa 2003.
Dybowski Benedykt – Pamiętniki od roku 1862 począwszy do roku 1878, Lwów 1930.
Istoriko-etnograficzeskij atlas Sibiri, Moskwa - Leningrad 1961.
Opracowała: Magdalena Bogdan, Jacek Kukuczka