9.5 WAZON NA KWIATY

nazwa: Haobeong

pochodzenie: grupa etniczna Koreańczycy, Icheon, państwo - Republika  Korei

datacja: ok. 2010 r.

wymiary:  śr. 17,3 cm, wys. 26,6 cm

surowiec: ceramika

Koreańska ceramika od wielu wieków cieszy się niezmiennym uznaniem na całym świecie. Pierwsze wyroby ceramiczne powstawały na Półwyspie Koreańskim już o okresie neolitu. W okresie Królestwa Silla (VI-VII w n.e.) nastąpił znaczny rozwój produkcji ceramiki artystycznej, kiedy to koreańscy artyści zaczęli wytwarzać naczynia kamionkowe. W zależności od poziomu natężenia tlenu podczas wypalania, mogły one przybierać barwę szarą, czarną, a czasem także i brązową.

Wazon prezentowany na wystawie pochodzi jednak ze znacznie późniejszego okresu i zaliczany jest do tzw. ceramiki seledynowej. Seladon (zwany także celadonem, współcześnie Koreańczycy używają także terminu chungja) jest rodzajem porcelany o specyficznie zabarwionym szkliwie, który powstał w Chinach w IX wieku. Charakteryzuje się on  niezwykłą  gamą barwą, którą zawdzięcza obecności żelaza, tlenku żelaza, tlenku manganu oraz cząstek kwarcu. Kolor naczyń najczęściej jest błękitno zielony, jednak w zależności od stężenia wcześniej wspomnianych związków chemicznych, poziomu tlenu oraz wysokości temperatury wypalania, może osiągnąć wybraną barwę od gamy kolorów oliwkowych aż do zielonkawej szarości. Według niektórych źródeł nazwa seladon pochodzi od Céladona bohatera romansu Honoré d’Urfego (XVII w.).

W Korei produkcja seladonu rozwinęła się na skalę masową w okresie panowania dynastii Goryeo (918-1392). Przez ponad pięćset lat naczynia seledynowe stanowiły główny rodzaj ceramiki produkowanej na Półwyspie Koreańskim. Do ich wypalania służyły budowane na stokach wzgórz piece kaskadowe. Na dole znajdowało się duże palenisko (rozgrzewane zazwyczaj do temp.1,100°C), a powyżej niego komory przeznaczone do wypalania naczyń. Piec kaskadowy charakteryzuje się tym, że w każdej komorze panuje inna temperatura, dzięki czemu możliwe jest wypalanie kilku rodzajów ceramiki jednocześnie. Koreańskie piece kaskadowe były w swoim czasie wielkim osiągnięciem technologicznym i stały się częścią koreańskiej tradycji. Po dziś dzień są one ważnym elementem kulturowym, którym Korea może się szczycić na całym świecie.

Mimo, że technika wyrobu seladonu dotarła do Korei z Chin, tamtejsi artyści nie ulegli wpływom swoich sąsiadów i wypracowali własny, niepowtarzalny styl kształtowania oraz dekorowania naczyń seledynowych. Początkowo zdobiono je za pomocą inkrustacji – techniki polegającej na wypełnianiu wyrytych wzorów białym bądź czarnym ciastem glinianym, którego nadmiar usuwany był jeszcze przed wypaleniem w piecu. Najstarsze naczynia seladonowe dekorowane były prostymi i subtelnymi motywami inspirowanymi naturą, które z czasem stawały się coraz bardziej skomplikowane. Od XIII wieku koreańscy artyści zaczęli stopniowo rezygnować z tradycyjnych wzorów, natomiast po inwazji Mongołów (1231 r.) sztuka wytwarzania ceramiki w Korei upadła, a jej forma stała się siermiężna i nieefektowna. W następnym stuleciu, pod koniec panowania dynastii Joseon (1392-1897), zarówno tradycyjne koreańskie piece kaskadowe jak i sama metoda produkcji seladonu zanikła zupełnie i została ponownie odkryta dopiero w połowie XX wieku.

Już Wacław Sieroszewski zauważył, że „garncarstwo i wyrób porcelany stały niegdyś bardzo wysoko w Korei i były wzorem i źródłem słynnych po dziś dzień wyrobów japońskich. Mieli je zaszczepić w państwie Wschodzącego Słońca emigranci korejscy w początkach I wieku po narodzinach Chrystusa. Śliczne okazy starożytnych wyrobów należą do niezmiernej rzadkości o odnajdują się jedynie w dawnych grobowcach. Te, które widziałem, pokryte były bladą, zielonawo- lub niebieskoszarą polewą bez wzorów lub z bladym, dyskretnym rysunkiem. Powiadają, że słynna porcelana saska wzorowała się w swoim czasie na naczyniach korejskich, przywiezionych do Europy jako japońskie. Obecnie porcelana korejska należy do najgorszej i najbrzydszej na Wschodzie. Garncarstwo stoi równie nisko. Garncarze wędrują od wsi do wsi i znalazłszy odpowiednią glinę zakładają warsztat wykopują dół w którym umieszczają bardzo pierwotne koło garncarskie obracane nogą przez siedzącego na brzegu dołu majstra. Obok stawiają w równie pierwotny piec do wypalania naczyń i skromny szałas dla siebie. Fabryka rychło jest gotowa i działa dopóki nie nasyci potrzeb okolicznych po czym rzemieślnicy wędrują dalej”.

Obiekt pozyskany w trakcie wyjazdu studyjnego „Sieroszewski 2015”, zakupiono w Icheon w przydrożnym sklepie z ceramiką.

Własność Muzeum Miejskiego w Żorach (MŻo/Az/42).

Źródła:

b.a. National Folk Museum of Korea, Seul: The National Folk Museum of Korea, 2009.

Janneau Giullian – Encyklopedia Sztuki Dekoracyjnej, Warszawa, 1978, s. 55.

Kozakiewicz Stanisław (red.) – Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa, 1969.

Pietkiewicz Mateusz – Ceramika koreańska [w:] www. korea-online.pl (strona miłośników kultury koreańskiej), źródło: http://korea-online.pl/pl/artykul/20/ceramika.html, dostęp: 31.03.2016.

Sieroszewski Wacław – Korea. Klucz Dalekiego Wschodu, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1960.

Opracowali: Lucjan Buchalik, Alicja Maciejewska.