Polskie poznawanie świata

10.3. NÓŻ GOSPODARCZY

10.3. NÓŻ GOSPODARCZY

nazwa własna: tasiro

pochodzenie: grupa etniczna Ajnowie, państwo – Japonia

datacja: połowa XIX wieku

wymiary: nóż: długość 22,2 cm, szerokość 3 cm, głębokość 1,9 cm

                pochwa: długość 19 cm, szerokość 6,5 cm

surowiec: drewno, żelazo

Rękojeść i pochwa noża są drewniane, a ostrze żelazne. Zazwyczaj miało długość około 30 cm ale istnieje również dłuższa wersja tego noża zwana emus-tasiro, którego ostrze sięga 40 cm, podobnie jak japońskie shoto. Rękojeść tasiro musiała być zrobiona z twardego drewna, takiego jak tope-ni (gatunek klonu, Acer mono). Pochwa noża robiona była z bardziej miękkiego drzewa takiego jak np. pus-ni (japońskie drzewo ogórkowe), aby można na niej było wydrążyć motywy ozdobne. Do wykonania pochwy noża używano kawałka drewna o średnicy 10-15 cm. Następnie przecinano go na pół i robiono odcisk ostrza, który drążono za pomocą noża makiri. Na dnie pochwy noża robiono małą dziurkę, aby zapobiec pojawianiu się rdzy z wilgoci i osadzaniu kurzu. Pochwę noża sklejano za pomocą lepiszcza ze zmiażdżonej skóry łososia, a następnie jest ona wiązana nicą i pozostawiona do wyschnięcia na półce nad ogniem. Po wyschnięciu, aby wzmocnić pochwę, owijana jest korą z drzewa wiśni i ponownie jest umieszczana nad ogniem. Wzory rzeźbił właściciel noża według własnego uznania, stąd bierze się ta różnorodność zdobień.

Mężczyźni ajnuscy nosili ten nóż po lewej stronie przy pasie, a nóż makiri po prawej. W tradycji Ajnów tasiro był uważany za najbardziej użyteczne narzędzie, używano go zarówno do obcinania gałęzi jak i do krojenia surowego mięsa. Ostrze było szersze niż w japońskich mieczach, a rękojeść była krótsza i węższa. Tasiro był używany również w celach obronnych np. przed niedźwiedziami w górach. Pierwotnie nazwa ta odnosiła się do noży używanych przez drwali.

Obiekt pozyskany w 2015 roku antykwariacie w Tokyo.

Własność Muzeum Miejskiego w Żorach (MŻo/Az/151/a-b).

 

Źródła:

b.a., Utari: Ainu. Aboriginal Peoples of Japan. The Collection of Joseph G. Gerena, Brussels: Patrick and Ondine Mestdagh Gallery, 2014.

Batchelor John, The Ainu and their folklore, London: Religions Society, 1901.

Kōeki zaidan hōjin Ainubunka shinkō-kenkyū suishin kikō (eds.) – Roshiaga mita ainu bunka – Roshia Kagaku Akademī Pyōtoru Daitei Kinen Jinruigaku Mizokugaku Hakubutsukan-no korekushon-yori// Культура айнов: взгляд из России. Из коллекции Музея антропологии и этнографии имен Петра Великого (Кунсткамера) Российской Академии Наук, Sapporo: Kōeki zaidan hōjin Ainubunka shinkō-kenkyū suishin kikō, 2013.

Shigeru Kayano, Ainu tools, Biratori Town Ainu Cultural Promotion Council, 2014

 

Opracował: Lucjan Buchalik

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.