10.9. MISKA
nazwa własna: nima
pochodzenie: grupa etniczna Ajnowie, Biratori (Hokkaido/Ezo), państwo – Japonia
datacja: ok. 2015 roku
wymiary: długość 22,3 cm, szerokość 12,5 cm, wysokość 6,5 cm
surowiec: drewno
Misa wykonana została z drewna, jest popularnym sprzętem domowym Ajnów, można w niej podawać niemal wszystko. Istnieje kilka rodzajów mis, o różnych kształtach i rozmiarach, mniejsze służą do jedzenia i zdarzały się lakierowane. Natomiast w większych mieściło się aż 2 to (około 36 litrów) ryżu.
Do produkcji nimy wykorzystywano drewno kilku rodzajów drzew: ranko zwane też japońskim drzewem Judasza (Cercidiphyllum japonicum) i aralię wysoką (Japanese angelica tree) ponieważ ich pnie są szerokie i stosunkowo delikatne. Współcześnie, w sytuacji kiedy język ajnuski jest w zaniku, coraz częściej używa się nazw japońskich. Sprzedająca prezentowany obiekt używała japońskiego terminu endżiu.
Żeby zrobić mniejszą miskę, kłoda jest nacinana nożem tasiro lub siekierką wbijaną za pomocą noża tuci, następnie wkładany jest klin (sempi), aby podzielić kłodę na dwie o długości 30 cm. Aby stworzyć zaokrąglony kształt środek był drążony za pomocą noża z zagiętym ostrzem rewke-makiri. W większych miskach robiono przycięcia siekierką od zewnątrz, aby nadać odpowiedni (ociosany) kształt. Na koniec czasami rzeźbiono delikatne wzory za pomocą noża rewke-makiri.
Gdy misa popękała i stawała się bezużyteczna stawiano ją na ołtarzu. Podczas odmawiana modlitw do bogów wypełniano ja prosem i tytoniem w podziękowaniem za przychylność.
Obiekt wykonał artysta ajnuski z Biratori-Nibutani. Pozyskano, w sklepie kooperatywy artystów podlegający gminie prowadzonym przez Maki Sekine, podczas wyprawy etnologicznej „Sieroszewski 2015”, wysłany pocztą dzięki uprzejmości Muzeum w Nibutani.
Własność Muzeum Miejskiego w Żorach (MŻo/Az/115).
Źródła:
b.a., Utari: Ainu. Aboriginal Peoples of Japan. The Collection of Joseph G. Gerena, Brussels: Patrick and Ondine Mestdagh Gallery, 2014.
Batchelor John, The Ainu and their folklore, London: Religions Society, 1901.
Kōeki zaidan hōjin Ainubunka shinkō-kenkyū suishin kikō (eds.) – Roshiaga mita ainu bunka – Roshia Kagaku Akademī Pyōtoru Daitei Kinen Jinruigaku Mizokugaku Hakubutsukan-no korekushon-yori// Культура айнов: взгляд из России. Из коллекции Музея антропологии и этнографии имен Петра Великого (Кунсткамера) Российской Академии Наук, Sapporo: Kōeki zaidan hōjin Ainubunka shinkō-kenkyū suishin kikō, 2013.
Shigeru Kayano, Ainu tools, Biratori Town Ainu Cultural Promotion Council, 2014.
Opracował: Lucjan Buchalik
