Badacz i odkrywca Australii

Po powrocie z pierwszej wyprawy Strzelecki informuje gubernatora, że w dolinie Clywd (hrabstwo Wellington), za górami Błękitnymi, odnalazł cząstki złota. Na prośbę Gibbsa informację tą zachowuje w tajemnicy.

Ten bowiem boi się rozruchów, gdyby ta informacja przedostała się do wiadomości publicznej. Australia w tamtym okresie była kolonią karną.

„Więźniowie, a także ludzie wolni, strażnicy, farmerzy wywołają gorączkę złota i czyje życie będzie wtedy bezpieczne? – orzekł gubernator. I dodał: Deportacja do Australii stałaby się wówczas nagrodą za zbrodnię, a nie karą” (Słabczyński, s. 39).

Gibbs informuje o fakcie odnalezienia złota rząd angielski. Wysyła 2 września 1840 roku stosowny raport. Strzelecki pomija ten fakt w monografii poświęconej Australii. W 1851 roku Hargraves dostaje nagrodę za odkrycie złota w Australii – 10 000 funtów szterlingów (Słabczyński, s. 40). Strzelecki nie dostał żadnej kwoty na badania. Jego pobyt w Australii kosztował go 5000 funtów. Rozgorzała wielka dysputa o nagrodzie dla Hargravesa. Strzeleckiego bierze w obronę Mac Arthur, dawny towarzysz wypraw, który wiedział, że Strzelecki jako pierwszy odnalazł złoto. Robert Murchison, geolog, przyjaciel Strzeleckiego, autor dzieła „Geologia Rosji” zaświadczył o przeprowadzonych badaniach w 1844 roku, na próbkach przywiezionych przez Strzeleckiego.

Geolog David Brewster zainteresowany casusem Strzeleckiego niezadowolony z decyzji pisze:

„Indywidua, które szły ich śladami w wyzyskaniu tego wielkiego odkrycia były wzbogacone i nagrodzone, lecz ani kolonia, ani kraj macierzysty nie wyraziły nawet wdzięczności ludziom, którzy rzucili światło praktycznej i teoretycznej wiedzy na ukryte skarby ich kolonii” (Słabczyński, s. 41).

W 1856 ukazuje się uzupełnione wydanie monografii. Strzelecki pisze: „Celem, który mi przyświecał w opublikowaniu tego dodatku, jest nie tyle ubieganie się o zaszczyt lub uznanie mnie za odkrywcę złota w Australii, ile własna obrona przed zarzutem nieudolności lub niedbalstwa w charakterze geologicznego i mineralogicznego badacza”.

Wkrótce po tym Strzelecki zostaje odznaczony złotym medalem „za odkrycie złota w Australii”. W 1869 zostaje odznaczony przez rząd. Odkrycie złota w Australii było jednym z najważniejszych wydarzeń w historii kraju. Przyspieszyło uformowanie się odrębnej narodowości. Od czasu „odkrycia” Australii w trakcie sześćdziesięciu lat na jej lądzie wylądowało przeszło 440 emigrantów. Po odkryciu złota zaledwie „przez jeden tylko dziesiątek lat” – 1 milion 170 tysięcy.

W sto lat po odkryciu złota w angielskim tygodniku literackim pojawił się tekst:

„Pozostanie to wieczystą chwałą Strzeleckiego, że dotrzymał słowa danego gubernatorowi i nie szukał osobistych zysków dla siebie. A jednak wynalazł jedno ze złotych źródeł, które wzbogaciło imperium” (Słabczyński, s. 43).