6.23 KOSZ
pochodzenie: grupa etniczna Tiwi, wyspa Bathurst, stan Terytorium Północne, państwo - Australia
datacja: lata 70. XX w.
wymiary: 69,0 x 37,5 cm
surowiec: kora eukaliptusa zszyta łykiem, uszczelniona woskiem
Korę bardzo często stosowano do wykonywania pojemników służących do transportu. Kobiety Tiwi z wysp Bathurst i Melville’a wykonywały takie pojemniki z czworokątnego płatu kory eukaliptusa zginanego wpół dłuższymi krawędziami. Boczne krawędzie połączone włóknami bambusa. Trzeba było być sprawnym rzemieślnikiem aby pojemnik miał właściwy kształt. Powierzchnię pojemnika malowano szerokimi pociągnięciami pędzla. Przestrzenie pomiędzy powstałymi w ten sposób grubymi liniami zdobione były siatka krzyżujących się linii lub liniami wykonanymi z przylegających do siebie punktów. Niekiedy przestrzenie te były wypełnione formami geometrycznymi. Bardzo rzadko formami zoo lub antropomorficznymi. Wielki problem sprawia naukowcom wyjaśnienie znaczenia owych wzorów. W grocie Eylandt kobiety używały bardzo skomplikowanego pojemnika, który w swojej formie przypominał coolamon (drewniane naczynie z zakrzywionymi bokami) z środkowej Australii. Pojemniki wykonywane we wspomnianej grocie nazywane były bajikuli, bardzo rzadko były malowane, ze względu na ich szorstką powierzchnię.
Prezentowany kosz wykonany jest z dużego, prostokątnego płata kory z eukaliptusa, złożonego w pół i zszytego po bokach pasemkami łyka. Szwy uszczelniono brunatną kleistą substancją (najprawdopodobniej wosk pszczeli). W górnej części dwa nacięcia, przez które przeprowadzono paski łyka używany jak uchwyty. Zewnętrzne ściany kosza są bogato zdobione. Cała powierzchnia pomalowana na czarno i na tym tle namalowany – żółtą i czerwona ochrą oraz białą glinką – wzór geometryczny.
Kosze tego typu używane były w czasie uroczystości pogrzebowych – pukamani – organizowanych przez Tiwi. Umieszczenie kosza za słupem pogrzebowym oznaczało zakończenie obrzędów.
Obiekt pozyskany w Aboriginal Arts and Crafts Pty w latach 70. XX w.
Wypożyczono z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie (sygn. 3 084).
Źródło:
Karta katalogu naukowego PME.
Rose Frederick, Die Ureinwohner Australiens. Gesellschaft und Kunst, Leipzig: Koehler & Amelang, 1969, s. 121.
Opracował: Lucjan Buchalik
