Polskie poznawanie świata

Dokumentacja badawcza

Zobacz także Obiekty z kolekcji Malkina - Pióropusz czarownika

Dokumentacja badawcza

Wyciskanie soku z trzciny cukrowej przy pomocy prasy trapiche Kolumbia, dep. Choco, w. Pangala; gr. etn. Noanama, 1970-1971r.; Nr inw. IV/4685/PC /MEK - fotografia z prasą trapiche (nr inw. 52070/MEK), która trafił

Wyciskanie soku z trzciny cukrowej u Indian Noanama z Kolumbii Borys Malkin sfilmował w 1971 roku i wielokrotnie udokumentował na fotografii. Osady Noanama, zamieszkujących dopływy rzeki San Juan: Decamparo, Docordo i Taparral, podobnie jak inne grupy, odwiedzał wielokrotnie i zebrał u nich chyba największą i najpełniejszą liczbę przedmiotów dokumentujących ich kulturę materialną.

 

Jednym z charakterystycznych obiektów ich kultury jest prasa do wyciskania soku z trzciny cukrowej, zwana z hiszpańskiego trapiche. Prezentowana na fotografii prasa pochodzi ze wsi Pangala, w pobliżu Quebrada Pangala, jednej z najliczniejszych siedzib Noanama w tej okolicy (ok. 150 osób w l. 70. XX w.). Sama prasa jest przyrządem bardzo prostym, składającym się z kilkunastu elementów drewnianych odpowiednio ze sobą połączonych, natomiast wyciskanie solu z trzciny jest zajęciem ważnym dla całej społeczności. Prasa jest standardowym wyposażeniem domostwa. Zwykle stoi wewnątrz domu, by umożliwić wyciskanie soku również w czasie deszczu, ale gdy dom jest za mały lub też z innych względów, buduje się ją na zewnątrz. Wtedy do prasy dochodzi dodatkowy element – prosty daszek ze związanych liści palmowych. Urządzenie to, jak pisze sam autor w Odchodzący świat. Tropem kultur indiańskich i świata przyrody Ameryki Południowej, przypomina magiel ręczny. Podstawowymi elementami pracującymi są tu dwa wałki obracające się w przeciwnych kierunkach. Wprawiane są one w ruch przy pomocy dwóch mocnych drążków wkładanych w otwory wywiercone przy końcu każdego z wałków. Obydwa wałki mają na całej długości ukośne nacięcia, które pomagają wciągać trzcinę i odprowadzać sok spływający do podstawionego drewnianego naczynia o nieckowatym kształcie. Do uruchomienia prasy potrzebne są co najmniej 3 osoby, z których jedna wkłada trzcinę, a dwie pozostałe obracają wałki, każda w przeciwnym kierunku. Prasa skonstruowana jest przy pomocy wiązań z lian, a dla jej stabilności Indianie wykorzystują dodatkowe podpory drewniane oraz kliny – płaskie lub trójkątne, które wbijają w kilku miejscach. Ścinaniem trzciny na sok zajmują się kobiety, a wyciskaniem soku i kobiety i mężczyźni. Wyciskanie soku odbywa się na bieżąco, gdy potrzebny jest świeży sok do picia, zwany miodem lub też jest wydarzeniem społecznym, gdy służy do sporządzania sfermentowanego napoju guarapo, używanego podczas uroczystości obrzędowych. Wtedy wyciśnięty sok przelewany jest do dużych naczyń, przykrywany liśćmi bananowca lub kawałkiem materiału i odstawiany do sfermentowania. 

Prasa przedstawiona na fotografii znajduje się w zbiorach Muzeum; złożona w częściach czeka na odpowiedni moment, by zaprezentować się w całej okazałości. 
 

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.