Polskie poznawanie świata

Maska inicjacyjna

Zobacz także Obiekty z kolekcji Malkina - Strój obrzędowy z tapy

Maska inicjacyjna

Pochodzenie: Brazylia, dep. Amazonas, osady nad rzeką Igarape Belem; gr. etn. Tukuna; l. 70. XX w.; Wykonanie: maska na stelażu koszowym plecionym z liany, obciągnięta brązową tapą (rozbite łyko podkorowe); twarz pokryta czarną smołą żywiczną, posiada biały obrys; elementy twarzy z drewna balsa; wys. ok. 44 cm; śr. 50 cm; nr inw. 41670/MEK;  z kolekcji Borysa Malkina, zbiory Muzeum Etnograficznego im. S. Udzieli w Krakowie.

Obrzędy inicjacyjne u dziewczynek Tukuna odbywają się wielokrotnie przy przechodzeniu pewnych etapów życia, ale największa i najważniejsza ceremonia obchodzona jest z chwilą  gdy dziewczynka przekształca się w kobietę, z chwilą pojawienia się pierwszej menstruacji.  (BM, 200-201)


Maska koszowa używana u Indian Tukuna podczas najważniejszego obrzędu inicjacji dziewczynki, podkreślającego przejście z wieku dziecięcego do dorosłego. Wśród Indian Tukuna z brazylijskiej Amazonii szczególnie ważna jest inicjacja dziewczynki. Obrzęd ten ma ją przygotować do wypełnienia swojej roli jako matki. Stąd też towarzyszące mu przygotowania trwają wiele tygodni, a rozpoczynają się wraz z pojawieniem się pierwszej menstruacji. Dziewczynka jest wtedy izolowana i przebywa w odosobnionym miejscu wiele dni, podlegając różnym surowym zakazom, m.in. nie wolno jej opuszczać miejsca odosobnienia czy spożywać niektórych pokarmów. Ich złamanie grozi bowiem atakiem złych duchów. Punktem kulminacyjnym obrzędów inicjacyjnych jest rytuał wyrywania dziewczynce wszystkich włosów z głowy. Przed tą ostateczną próbą dziewczynka poddawana jest różnym ablucjom, a jej ciało jest ozdobnie malowane czerwoną farbą achiote (Bixa Orellana). Rozpoczęcie rytualnych obrzędów przyjmowania dziewczynki w poczet dorosłych oznajmia bicie w bębny i granie na długich trombitach z kory. Na tę okoliczność przygotowywane są duże ilości pożywienia i chichy oraz zapraszani liczni goście, nawet z odległych osad. Mężczyźni ubrani w specjalne stroje i maski z turury (tapy), symbolizujące różne duchy tańczą na cześć dziewczynki, chroniąc ją jednocześnie przed działaniem złych mocy. Dużą maskę koszową nosi główny tancerz, który przewodzi innym tancerzom. Po przejściu obrzędu dziewczynka uważana jest za dorosłą i gotową do zamążpójścia. Mimo bolesnych prób, dziewczynki poddawały się im, bo w wierzeniach Indian, w przeciwnym razie nie mogłyby stać się kobietami i wyjść za mąż. Zamaskowani mężczyźni mają również za zadanie przestraszyć młodsze dzieci, przed niebezpieczeństwami czyhającymi na nie w lesie. 
Maski z turury (tapy) posiadają często dodane elementy twarzy wykonane z drewna lub mają wkomponowane czaszki zwierzęce, pekari, jelonka, ocelota. Charakterystyczne dla wszystkich masek są wielkie koliste i ruchome uszy. „Tukuna lubują się w imitacjach oczu, robiąc je z kawałków lusterek, blachy z puszek po konserwach, a nawet z wyrzucanych przeze mnie srebrnych opakowań po filmach. Wiele masek czy strojów przedstawiało twarze czy postaci duchów; większość jednak była wytworem indywidualnej wyobraźni, wykonane pod wpływem chwili – pisał Malkin. 

 

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.