Badania kultury Majów - badania nad Graffiti
W latach 1999-2002 Bernard Hermes, Justyna Olko i Jarosław Źrałka zadokumentowali i przeprowadzili analizę licznych prekolumbijskich graffiti znajdujących się na ścianach budowli w Nakum, w tym struktur odsłoniętych w czasie szeroko zakrojonych prac wykopaliskowych i restauracyjnych. Graffiti 1- rysunki lub napisy, którymi pokrywano zdobione stiukiem partie budowli - są powszechnie spotykanym, choć słabo poznanym przejawem sztuki prekolumbijskiej, charakterystycznym dla nizin Majów.
Dokumentacja i studia nad graffiti z Nakum rzuca nowe światło na problematykę datowania i interpretacji tego rodzaju sztuki 2. Jest to jednocześnie pierwsza próba kompletnej analizy ikonograficznej wszystkich zarejestrowanych graffiti w obrębie jednego stanowiska archeologicznego na ziemiach kultury Majów. W trakcie prac badawczych w Nakum udało się zadokumentować ponad 100 różnorodnych przedstawień figuralnych, których kontekst architektoniczny i archeologiczny, datowanie oraz ikonografia stały się przedmiotem analizy.
Wszystkie udokumentowane graffiti pochodzą z najbardziej reprezentatywnych budowli rezydencjonalnych i świątynnych zlokalizowanych w centralnej części ośrodka. Większość z nich wykonano techniką rycia; istnieje też kilkanaście przedstawień malowanych czarną i czerwoną farbą.
1 Graffiti jest terminem stosowanym przez badaczy zajmujących się tym aspektem sztuki dla określenia zarówno rysunków wykonywanych zarówno techniką rycia, jak i malowania. Podstawowym kryterium ich wyróżnienia jest fakt, że nie są przejawem sztuki sformalizowanej lub oficjalnej i nie stanowiły integralnej części oryginalnego wystroju budowli.
2 Wszystkie udokumentowane graffiti z Nakum pochodzą z najbardziej reprezentatywnych budowli rezydencjonalnych i świątynnych zlokalizowanych w centralnej części miasta Większość z nich wykonano techniką rycia; istnieje też kilkanaście przedstawień malowanych czarną i czerwoną farbą. Do najczęściej spotykanych motywów wśród graffiti z Nakum, podobnie jak i w innych ośrodkach Majów, należą przedstawienia postaci ludzkich, zwierząt, bóstw, budynków, przedmiotów o znaczeniu ceremonialnym, a także plansz do gry patolli, cyfr czy glifów.
Z punktu widzenia ich tematyki - obejmującej indywidualne przedstawienia postaci, zwierzęta, symbole, przedmioty o znaczeniu ceremonialnym i budowle znajdujące bezpośredni odpowiednik w architekturze samego ośrodka - wykazują one na bezpośrednie związki z życiem elit okresu klasycznego. Istotny jest także fakt, iż ok. 80% graffiti z Nakum pochodzi z budowli mieszkalnych, rezydencji klasy rządzącej. Zaledwie 20% wykonano w obrębie świątyń. Wszystkie wymienione wyżej czynniki zdają się wskazywać na to, że autorami większości graffiti z Nakum byli przedstawiciele elity, faktyczni mieszkańcy budowli.
