Przykłady kolekcji etnograficznych
Polska posiada wiele etnograficznych kolekcji z obu Ameryk i nie sposób wymienić tu wszystkich. Związane są z ludami współczesnymi lub dawnymi (niektóre okazy mają więc charakter etnograficzno-archeologiczny). Część trafiła do kraju dzięki badaniom terenowym polskich etnologów. Do takich osób, należą m.in. B. Malkin, A. Kowalska-Lewicka, M. Frankowska, P. Burchard, A. Posern-Zieliński, M. Kairski, M. Gołuchowska-Zachorowska, T. Walendziak, K. Świerk, F. Rogalski czy M. Wołodźko.
Jeśli chodzi o przykładowe przedmioty, to w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, nastawionym na gromadzenie zabytków związanych z żeglugą, transportem wodnym, rybołówstwem czy szkutnictwem, znajduje się kilka eksponatów tego typu. Najciekawszymi są: kanu z kory brzozowej (wykorzystywany kiedyś przez Indian Wielkich Jezior), czółno z Ameryki Środkowej oraz model tratwy z Ameryki Południowej. Podobny eksponat – model łodzi z Ziemi Ognistej, znajduje się w Muzeum Etnograficznym w Krakowie.
Spośród przedmiotów o charakterze etnograficzno-archeologicznym (związanych z kulturami prekolumbijskimi), w Muzeum Etnograficznym w Gdańsku znajduje się 13 takich okazów, zaliczanych do staroperuwiańskiej ceramiki – czarnej lub trzykolorowej o zoomorficznych kształtach, pochodzących z kultury Chimú i Chancay. Inną, stanowi kolekcja Władysława Klugera (przywieziona w drugiej połowie XIX wieku), znajdująca się w dwóch krakowskich Muzeach – Archeologicznym i Etnograficznym. Jest to najstarsza kolekcja amerykanistyczna w naszym kraju. Kiedyś wynosiła około 500 sztuk, niestety po zniszczeniach wojennych, zachowało się jedynie 168 okazów. Część przedmiotów została wykopana na cmentarzu w Ancón; inne zostały zakupione i nie wiadomo dokładnie skąd pochodzą. Wśród nich jest: ceramika, tkaniny bawełniane i wełniane (z wełny lamy lub alpaki), fragmenty poncho, opaski czołowe, wielobarwne ceremonialne proce, mumie ludzkie, gliniane figurki, fragmenty wrzeciona z osnową, skórzane bukłaki, drewniane maczugi czy naszyjniki z paciorków i elementów masy perłowej. Przedmioty z kolekcji Klugera w Muzeum Etnograficznym, to: drewniane przyrządy tkackie (kultura Chimú) i gliniane naczynie w kształcie siedzącego zwierzęcia (przypuszczalnie kultury Moche). Zasobem przedmiotów prekolumbijskich, może się też pochwalić Poznańskie Muzeum Etnograficzne. Posiada ono np. figurki ze Środkowego Meksyku lub Olmeckie, amulety mizteckie czy jeszcze starsze przedmioty (np. maski pogrzebowe i świeczniki do palenia kadzideł), reprezentujące kulturę Teotihuacán.
Spośród przedmiotów codziennego użytku, wymienić można np. takie, które tworzyły wystrój dawnych domostw czy służyły do wykonywania powszednich czynności gospodarskich. Taki zbiór stanowi np. kolekcja gwatemalska z Muzeum Etnograficznego w Gdańsku. Są to: barwniki, wachlarze, naczynia półkoliste ornamentowane lub koliste z tykwy, gliniany dzbanuszek, koszyk i mata pleciona z trzciny. W zbiorach krakowskiego Muzeum Etnograficznego, znajduje się np. naczynie do picia mate lub przedmioty peruwiańskie, przywiezione w latach 70. To zbiór z Wybrzeża tego kraju oraz z północnych i środkowych Andów. Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, posiada np. naczynia gliniane, naczynia z tykwy oraz narzędzia tkackie, będące zabytkami z terenu Montanii peruwiańskiej (m.in. od ludu Shipibo). Jeszcze inne, pochodzące z Kolumbii, znajdują się w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Są to (pochodzące od Indian Noanama i Cofán) naczynia wykonane z kokosa.
Przykładem ozdób i biżuterii, jest znajdująca się w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, srebrna szpila ludu Mapuche (wykuta z hiszpańskich monet), dwa naszyjniki z kamieni półszlachetnych i paciorki z karneolu – wszystkie wywodzą się z kultury Tairona w Kolumbii. W Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi znajdziemy kolekcję peruwiańską: bransolety, naszyjniki i ozdoby głowy.
Broń myśliwska lub wojenna. Przykładem takiej kolekcji, jest dwadzieścia eksponatów z Muzeum Etnograficznego w Gdańsku. Są to: dmuchawki, kołczany ze strzałami, pojemniki na truciznę – kurarę, dzidy, oszczep czy łuki. Pochodzą z Kolumbii, Wenezueli i Ekwadoru, od ludów: Panare, Waorani, Hoti i Cofán. Innym przykładem, są znajdujące się w zasobach krakowskiego Muzeum Etnograficznego, strzały z Patagonii.
Sztuka i rękodzieło. Taką kolekcję posiada Muzeum Etnograficzne w Krakowie, któremu w depozycie Gabinet Historii Sztuki i Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, powierzył okazy z wyspy Kodjak w Ameryce Północnej. Ponadto, w tym samym muzeum, znajdują się przykłady sztuki ludowej z Meksyku i kolekcja rękodzieła z kilku krajów Ameryki Południowej (Peru, Boliwii, Wenezueli i Ekwadoru), związana z garncarstwem, plecionkarstwem i tkactwem. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, posiada np. rzeźby wykonane z kła morsa przez Inuitów z Alaski.
Przedmioty związane z magią i obrzędami, posiada np. Muzeum Etnograficzne w Krakowie.
Sporą grupę stanowią instrumenty muzyczne. Posiada je np. Muzeum Etnograficzne w Krakowie oraz poznańskie Muzeum Instrumentów Muzycznych. To ostatnie posiada największą kolekcję tego typu (prawie 400 przedmiotów, również o charakterze archeologicznym).
Wśród zabytków, znaleźć można również unikaty, nie spotykane zazwyczaj, nie tylko w polskich muzeach, ale też poza granicami kraju. Należy do nich np. deseczka do spłaszczania czoła niemowlętom z rejonu Ucayali (Peru), znajdująca się w zasobach łódzkiego Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego.
