Człowiek z Cro-Magnon – pierwszy człowiek podróżnik?

Nazwa „człowiek z Cro-Magnon” nawiązuje do miejsca odkrycia pierwszych szkieletów – Abri de Cro-Magnon koło Dordogne we Francji w 1868 r.

Ślady archeologiczne pochodzą z górnego paleolitu (43 000–10 000 lat p.n.e.).

Rekonstrukcja grupy (kobieta i dziecko).

Ötzi – człowiek lodu – podróżnik z konieczności?

Przydomek pochodzi od nazwy miejsca, w którym został znaleziony – doliny Ötztal w południowym Tyrolu. Zmarł około 3300 lat p.n.e.

W lutym 2011 roku zakończono prace rekonstrukcyjne za pomocą metod stosowanych w kryminalistyce.

Rekonstrukcja – Kennis: © South Tyrol Museum of Archaeology/Augustin Ochsenreiter

Członkowie ekspedycji królowej Hatszepsut do kraju Punt.

Relief ze świątyni grobowej w Deir el-Bahari, Egipt.

Lorenzo Costa, „Statek Argonautów”

1484–1490

Argonauci – w mitologii greckiej uczestnicy wyprawy po „złote runo”. Bohaterowie greccy, którzy pod wodzą Jazona wyruszyli na statku „Argo” w kierunku Kolchidy po sierść i skórę mitycznego skrzydlatego barana Chrysomallosa.

Kaspar Amort, Melchior Küsel, „Orfeusz z lirą na statku Argonautów”

Grafika, 1662 rok

„Ulisses i syreny”

Mozaika z Muzeum Bardo, Tunis

II wiek n.e.

Ulisses (gr. Odyseusz) – bohater „Odysei”, eposu heroicznego przypisywanego Homerowi, datowanego na VIII wiek p.n.e. Epos opisuje przygody głównego bohatera w drodze powrotnej z wojny trojańskiej do Itaki. Jedna z opowieści mówi o spotkaniu z syrenami – pół kobietami, pół ptakami – zwodzącymi żeglarzy swym śpiewem. 

„Eole”

Tapiseria, Aubusson, około 1650 roku

Okręty Odyseusza zatrzymały się na wyspie boga wiatrów – Eola. Ten podarował Odyseuszowi worek z nakazem, aby nie otwierał go aż do powrotu do ojczyzny. Otwarcie worka spowodowało uwolnienie rozszalałych wiatrów, które zepchnęły statek z powrotem na wyspę Eola.

Mistrz Eneidy, „Zjawa Kreuzy ukazuje się Eneaszowi i nakazuje mu płynąć do Italii”

Około 1530 roku

„Eneida” – poemat Wergiliusza opisujący historię Trojańczyka, legendarnego protoplasty Rzymu – Eneasza, 119 rok n.e.

Relief z kolumny Trajana odwzorowany przez Conrada Cichoriusa

Tablica LVIII: „Podróż Trajana”

Rzeźba: przypisywana Apollodorusowi, 113 rok n.e.

Grafika: Conrad Cichorius, 1900 rok

Manuskrypt zawierający „Periegesis tes Hellados” Pauzaniasza

Biblioteca Medicea Laurenziana

1485 rok

Pauzaniasz zawarł w „Wędrówkach…” relacje ze swoich podróży. W formie przewodnika opisał greckie krainy, podając informacje o zabytkach, ciekawych miejscach oraz lokalnych kultach.

Wikingowie na łodzi drakkar, 1100 rok

Florian Mazel, „Fodalités, 888–1180”, s. 33

Wikingowie – lud skandynawski, którego wojownicy od VIII wieku wyprawiali się w celach kupieckich, osadniczych i rabunkowych w dalekie podróże morskie i lądowe.

„Król Filip August przybywa do Palestyny”

Detal miniatury

Mahiet, Mistrz Mszału z Cambrai

Po 1332 roku, przed 1350 rokiem

„Ludwik IX w czasie krucjaty”

Guillaume de Saint-Pathus, „Życie i cuda świętego Ludwika”

XIII wiek

Yahyâ ibn Mahmûd, „Karawana pielgrzymów”

Ilustracja do podróży Ibn Battuty

Miniatura pochodzi z manuskryptu „Maqâmât” Al-Harîrîego

1236–1237

Bibliothèque Nationale de France

„Podróże Marca Polo”

Autor nieznany, 1324 rok

Miniatura pochodzi z książki „Podróże Marca Polo” („Il Milione”), w oryginale opublikowanej za życia podróżnika (1254–1324), często reprodukowanej i tłumaczonej.

„Chosrow przybywa do pałacu Szirina”

Styl turkmeński, Tebriz, koniec XV wieku

Ilustracja średniowiecznego perskiego romansu, którego bohaterami byli Chosrow II Parwiz i Szirin.

Jan van Scorel, „Pięciu członków Bractwa Pielgrzymów Jerozolimskich”

Około 1541 roku

Jan van Scorel odbył trwającą cztery lata podróż po Europie, a następnie pielgrzymował przez Cypr, Rodos i Kretę do Jerozolimy. Papież Hadrian VI powołał go na stanowisko konserwatora papieskiej kolekcji sztuki antycznej jako następcę Rafaela.

Christian Ruben, „Kolumb spogląda na Nowy Świat”

przed 1875 rokiem

Kolumb nie dotarł do Indii i nie odkrył Ameryki, przed nim byli inni podróżnicy. Brak zapotrzebowania Europy na ich odkrycia spowodował, że to właśnie on spojrzał na Nowy Świat „po raz pierwszy”.

„Kolumb dociera do wybrzeży Indii Zachodnich”

Ilustracja z drugiego tomu wydawnictwa „Człowiek i Ziemia”

Élisée Reclus, „La Nouvelle Géographie universelle, la terre et les hommes”, 1875–1894

Umierając w 1506 roku, Kolumb nadal myślał, że w 1492 roku dopłynął do Indii.

Rycina przedstawiająca konkwistadorów:
Diego de Almagro i Francisco Pizarro w Kastylii

Guaman Poma, „Nueva corónica y buen gobierno”, 1615 rok

Terminem „konkwista” określa się zbrojne wyprawy organizowane od końca XV wieku w celu podboju i podporządkowania Hiszpanii nowo odkrytych terenów w obu Amerykach, Afryce i Indiach.

Hiszpańska zbroja konkwistadora

Zbiory Muzeum Pałacu w Valetcie, Malta

William Henry Powell, „Odkrycie Missisipi przez de Soto”, 1853 rok

Hernando de Soto uważany jest za pierwszego Europejczyka, który zbadał obszar Florydy oraz zobaczył rzekę Missisipi w 1541 roku.

Zhang Lu, „Podróżnik kontemplujący wodospad”

1500–1525

Zhang Lu był kontynuatorem innowacji swojego mistrza – Wu Wei – w sposobie ukazywania postaci ludzkich, które malowano na tle przyrody.

„Barbarzyńcy z południa”

Przedstawienie atrybuowane Kano Domi

1593–1600

Sztuka nanban powstała pod wpływem bezpośredniego kontaktu kultury japońskiej z Zachodem.

W XVII wieku zaczęto określać tym terminem wszystko, co było zagraniczne.

„Jermak Timofiejewicz wraz z oddziałem Kozaków przekracza Ural w Tagil i wkracza do Azji”

1581–1585 (rysunek pochodzi z lat 1697–1703)

Timofiejewicz uważany jest za historycznego zdobywcę Syberii dla państwa moskiewskiego.

Pomnik Samuela de Champlain 

Terrasse Dufferin, Quebec, Kanada

Samuel de Champlain był kolonizatorem Kanady i jej pierwszym gubernatorem. Określany jest mianem Ojca Nowej Francji. Kontynuując prace Jacques’a Cartiera, stworzył podwaliny pod francuskie imperium w Ameryce Północnej.

John Collier, „Ostatnia podróż Henry’ego Hudsona”

1881 rok

Henry Hudson był angielskim badaczem Arktyki. W trakcie prób odnalezienia północnego przejścia z Europy na Daleki Wschód dokonał wielu znaczących odkryć geograficznych.

Nathaniel Dance-Holland, „Kapitan James Cook”

1775–1776

National Maritime Museum, Wielka Brytania

Organizator trzech wypraw dookoła świata. Sporządzane przez niego mapy zmieniły wyobrażenie ludzi o zarysach kontynentów i mórz. Jego odkrycia przyczyniły się do kolonizacji Australii.

„James Cook, angielski żeglarz, świadkiem ofiary z człowieka na Tahiti, około 1773 roku”

grafika z wydania „Podróży Cooka” z 1815 roku

W trakcie trzeciej wyprawy, podczas poszukiwań przejścia z Oceanu Spokojnego na Ocean Atlantycki, Cook zginął w potyczce z tubylcami na Hawajach.

Karykatura George’a Cruickshanka „Lądowanie skarbów” lub „Wyniki ekspedycji polarnej” (1819 rok), znajdująca się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w South Kensington.

Rysunek przedstawia wyobrażenie procesji żeglarzy, członków ekspedycji Rossa, niosących niedźwiedzia i inne prezenty dla Muzeum Brytyjskiego.

Edward Lear, „Widok na rzymską Kampanię z podróżnikami przechodzącymi obok ruiny grobowca z akweduktem w tle”

1841 rok

Edward Lear miał niezwykły dar zjednywania sobie przyjaciół, dzięki którym uzyskiwał zamówienia umożliwiające mu podróże po całej Europie, a także do krajów Lewantu, Indii i Cejlonu. Przez pewien czas był nauczycielem rysunku królowej Wiktorii.

Jean-Léon Gérôme, „Podróżnik w drodze”

1890–1899

Zainteresowanie podróżami i światem znalazło swoje odbicie w dziełach tego francuskiego malarza i rzeźbiarza akademickiego pod postacią heroicznych stylizacji egzotycznych i historycznych. 

Członkowie ekspedycji Emina Paszy

po 1878 roku

Od lewej: chirurg T.H. Parke, kapitan H. Nelson, H.M. Stanley, porucznik W.G. Stairs i A.J. Mounteney Jephson.

Członkowie ekspedycji Emina Paszy (Edwarda Schnitzera)

Wioska Baviri: członkowie ekspedycji cerują swoje ubrania.

Grafika pochodzi z wydawnictwa „Stanley and the White Heroes in Africa” (H.B. Scammel, 1890 rok) i przedstawia nocne polowanie na lwy przy świetle lampy magnezowej.

Henry Morton Stanley był walijskim dziennikarzem i korespondentem, pisarzem, badaczem Afryki i poszukiwaczem przygód. Po raz pierwszy wyprawił się do Afryki w celu odszukania zaginionego badacza Davida Livingstona.

„Nie ma chyba dnia, kiedy nie muszę wykonywać żadnych zabiegów chirurgicznych, moja apteczka okazała się nieoceniona”

Algot Lange, 1884 rok, stan Pará, Brazylia

Jiří Baum – czeski zoolog, podróżnik i pisarz

30 listopada 1899 roku

Jiří Baum pełnił funkcję dyrektora działu zoologicznego w praskim Muzeum Narodowym. Znany jest w swojej dziedzinie dzięki książce z 1933 roku pt. „Poprzez afrykańskie pustynie” oraz zoologicznej wyprawy w 1935 roku do australijskiego buszu.

„I.C. Russell prowadzi amerykańską wyprawę geologiczną przez moreny lodowca Malaspina”

Okręg Jakuta, region zatoki Alaska, około 1890 roku

Zdjęcie pokazuje J.E. Duttona przy mikroskopie podczas wyprawy do Gambii zorganizowanej przez Liverpool School of Tropical Medicine, 1902–1903.

W 1902 roku Dutton opisał pierwszy znany europejski przypadek zakażenia pasożytem, który nazwał Trypanosoma gambiense.

Doktor J.L. Todd z małpką, Kongo, Afryka, 1903–1905

Celem ekspedycji była kontynuacja prac nad pasożytniczym pierwotniakiem (Trypanosoma), rozpoczętych w latach 1902–1903 w celu rozwoju wiedzy o chorobach tropikalnych ludzi i zwierząt.

Eksplorator i autor zdjęcia Jeff Fuchs (w środku) na szczycie Tro La Pass w centralnym Tybecie (5 400 m n.p.m. Na zdjęciu osoby towarzyszące: Sonam Gelek (z lewej) oraz Nome (po prawej).

Pico Humboldt – drugi najwyższy szczyt Wenezueli (4940 m n.p.m.). Zlokalizowany jest w andyjskim łańcuchu Sierra Nevada de Merida na terenie Parku Narodowego Sierra Nevada. 

Uczestnik wyprawy „Ossendowski 2013” zorganizowanej przez Muzeum Miejskie w Żorach

Próg skalny na Nigrze, Moribabougou, Mali

Pomnik podróżnego w Oviedo, Hiszpania