Aleksandria
Aleksandria to miasto założone w 331 roku p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego u ujścia jednej z odnóg Nilu do Morza Śródziemnego. Było jednym z największych miast starożytności i przedmiotem podziwu współczesnych, centrum handlowym i kulturalnym. Miasto założone zostało na tzw. planie hippodamejskim – ulice przecinały się pod kątem prostym tworząc regularną siatkę.
Znaczną część miasta zajmował Brucheion – dzielnica reprezentacyjna z pałacami królewskimi, Muzejonem, Biblioteką, Serapeum (świątynią Serapisa), łaźnie. Na wyspie Faros znajdowała się słynna latarnia morska, uznawana przez starożytnych za jeden z siedmiu cudów świata. W Okresie Ptolemejskim Aleksandria stała się stolicą Egiptu. W I w. n.e. Aleksandria miała około 500 tys. mieszkańców. W Okresie Rzymskim z inicjatywy cesarzy powstawały kolejne założenia architektoniczne – Cezareum, przedmieścia mieszkalne, wspaniałe nekropole. W I w. W Aleksandrii zaczęło szerzyć się chrześcijaństwo, co doprowadziło do prześladowania jej mieszkańców, czemu kres położył dopiero w 313 roku edykt Konstantyna, uznający wolność religijną. W 642 roku Aleksandria padła pod najazdem arabskim, straciła status stolicy i stała się miastem prowincjonalnym.
Polskie wykopaliska w Aleksandrii, podjęte na wzgórzu zwanym Kom el-Dikka i kierowane przez prof. Kazimierza Michałowskiego rozpoczęły się w 1960 roku. Ich założeniem było jak najszybsze przebadanie terenu, gdyż władze miejskie zaplanowały budowę w tym miejscu bloków mieszkalnych, teatru i muzeum. Plany te musiały ulec zmianie w wyniku spektakularnych odkryć dokonanych w tym miejscu przez polskich archeologów. Już w 1960 roku odkryto zarys budowli zidentyfikowanej późnej jako publiczna łaźnia. W kolejnych latach odsłaniano kolejne jej fragmenty – baseny, piece, magazyny oraz system ogrzewania. W 1964 roku odkryto wielkie założenie teatralne. Powstała ona w 4 w. n.e. i pełniła funkcję odeonu. Przez kolejne sezony trwały nie tylko prace wykopaliskowe, ale także konserwatorskie i rekonstrukcyjne. W latach 70-tych XX w. podjęto badania dzielnicy mieszkalnej, a w 1986 roku odkryte zostają sale wykładowe, które w toku dalszych badań okazują się być częścią „uniwersytetu”. Kolejne sezony pozwalają na odsłonięcie zabudowy willowej ze wspaniałymi mozaikami i malowidłami. Prace na terenie Aleksandrii nadal trwają, dając wgląd w życie jej mieszkańców na początku naszej ery.