Obszar badawczy

Na Sachalin Bronisława przybył w sierpniu 1887 roku na pokładzie statku więziennego wśród kryminalistów. O miejscu, w którym przyjdzie 21-letniemu Piłsudskiemu spędzić piętnaście lat życia, Czechow pisał: „Sachalin to miejsce największej męki, jaką potrafi znieść człowiek wolny czy uwięziony"(Antoni Czechow "Sachalin. Notatki z podróży").

Pierwsze lata pobytu w osadzie Rykowskoje Piłsudski podsumował w następujący sposób: „Po kilku latach więziennego życia, przymusowej pracy fizycznej, uzyskałem nieco swobody; spełniałem obowiązkowo różne czynności biurowe, prowadziłem spostrzeżenia meteorologiczne, gromadziłem zbiory przyrodnicze dla miejscowego muzeum, urządzałem bibliotekę dla okręgu, w którym mnie osiedlono, dawałem lekcje, wreszcie władze pozwoliły się uczyć w szkole ludowej”[1]            

O samej osobie Piłsudskiego dowiadujemy się z relacji rosyjskiego skazańca: „(…) od początku wyróżniał się on spośród katorżników nie tylko wykształceniem, lecz również tym, że był przyjazny wobec innych, miał miękkie serce, był bardziej sentymentalny i wśród więźniów cieszył się największą sympatią”[2].        

Piłsudski mieszkał poza kolonią karną, dobre stosunki z przełożonymi a także nauczanie dzieci strażników dawały mu dużo swobody. W trakcie jego pobytu na wyspie żyły tam plemiona Ajnów, Oroczanów i Giliaków. Fakt, że zostały one podbite a ich kultura i zwyczaje konsekwentnie wyniszczane przez Rosjan, i Japończyków, wzbudził jego troskę o ich los a także poczucie, iż stali się: „(…) na zawsze najlepszymi, drogimi druhami, wspólnej niedoli. I dla nich, dla całego plemienia, dnie sławy, czasy świetnej, z ich punktu zapatrywania, przeszłości, minęły i już nigdy nie wrócą… I oni, niedawni panowie piętrzących się wszędy gór, bystrych, przeczystych i wiecznie szumiących potoków, rzek – karmiciele, gęstych lasów tajemniczych, pełnych zwierza o futrach bogatych – oni dumni z panowania nad rozległą przyrodą – zostali zdeptani przez nowych przybyszów – utracili na zawsze, tak przez nich ukochaną swobodę”[3].

Sprawy tubylczej kultury zaczęły pochłaniać Piłsudskiego i gdy tylko mógł udawał się do osiedli miejscowych. Wówczas poznał Lwa Szternberga, który także odbywał katorgę. Był to działacz Narodowej Woli. Po odbyciu kary powrócił do Petersburga i tam nawiązał kontakty z muzealnikami, którzy byli zainteresowani napływem informacji z Sachalinu o rdzennej ludności. W ten sposób Piłsudski otrzymał rekomendacje i zlecenia na prowadzenie badań terenowych. , zwrócić uwagę świata na tubylcze ludy żyjące w nędzy.

Teren, w którym przyszło mu prowadzić badania był bardzo wymagający. Wsparcie finansowe jego eksploracji również nie było znaczące. Szacuje się, że w trakcie badań przebył ok. 5 tysięcy kilometrów pieszo, konno, na saniach.

[1] W. Sieroszewski, „Bronisław Piłsudski”, Rocznik Podhalański, 1914-1921, s. XIV

[2] I.P. Mirolubow, „Wosem let na Sachalinie”, Petersburg 1907, s. 39

[3] B. Piłsudski, „Poezya Gilaków”, Lud, 1911: 17, s. 4