Polskie poznawanie świata

Sztuka a architektura

Zobacz także Badania ośrodka gdańskiego - Awlib

Sztuka a architektura

Monumentalność piramid egipskich wprawiała w osłupienie od czasów starożytnych. Tak zwana piramida łamana w Dahszur, fot. M. Drzewiecki (źródło: archiwum prywatne Mariusza Drzewieckiego)

Architektura starożytnego Egiptu była bardzo zróżnicowana. Obok budynków użytkowanych przez „zwykłych” mieszkańców doliny Nilu, były także budowle monumentalne i to je właśnie najczęściej można określać jako dzieła sztuki mimo, iż pierwotnie miały one zupełnie inne znaczenie i zadania.

 

Do kategorii monumentalnych należy zaliczyć kompleksy grobowe zarówno te z okresu Starego Państwa, gdzie największy element całości stanowiły piramidy, jak i te ukryte w dolinie królów wykute w skale i bogato ozdobione reliefami. Ich konstrukcja oraz zdobienia miały za zadanie ułatwić zmarłemu przejście w zaświaty oraz pomóc w jego dalszym życiu w tamtej krainie. Piramidy stały się symbolem Egiptu i przez kolejne wieki inspirowały architektów. W dolinie Nilu najmłodsze piramidy wykonane z kamienia zbudowano w IV wieku n.e. w Meroe (Centralny Sudan). Z kolei na początku XX wieku brytyjskie wojska kolonialne zniszczyły piramidy wykonane z kości, zbudowane przez Nuerów nad Nilem Białym (obecny Sudan Południowy). Nawet w Polsce można spotkać groby, których nagrobek ma formę piramidy.

Monumentalne były również świątynie. Bogate zdobienia, sale kolumnowe, wielkie kamienne budowle wszystko miało wskazywać na potęgę bogów, symboliczne znaczenie świątyni jako domu istot wyższych i wyjątkowy status kapłanów służących w świątyni. Zanim rozpoczęto budowę świątyni, odprawiano rytuały, których pozostałościami archeologicznymi mogą być tak zwane depozyty fundacyjne, znajdowane najczęściej pod fundamentami ścian. W ich skład mogły wchodzić różnorodne przedmioty. Dla przykładu w Tell el-Farkha, badanym przez polskich archeologów, na depozyt składały się niewielkie, ale znakomicie wykonane figurki z kości słoniowej przedstawiające postacie antropomorficzne i zwierzęce.

Świątynie wraz ze wszystkimi zdobiącymi je dziełami sztuki stanowiły swego rodzaju spektakl mający na celu przedstawienie chwały bogów i osiągnięć władców działających w ich imieniu. Dużą rolę w konstrukcji niektórych świątyń odgrywało światło. Im bliżej naosu – najważniejszego elementu każdej świątyni, w której znajdował się posąg bóstwa, tym dostęp światła dziennego był coraz bardziej ograniczony. Skutkiem tego, osoba przemierzająca świątynię odczuwała zmianę zbliżając się do posągu, oczywiście zakładając, że w ogóle została ona wpuszczona tak daleko w głąb świątyni.

Budowlami monumentalnymi były również rezydencje dostojników i władców Egiptu. Jednak z różnych przyczyn budowle te zachowały się o wiele gorzej niż świątynie.

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.