Tell Atrib
Tell Atrib to osada położona w Delcie, 40 km na północ od Kairu. W starożytności była stolicą X nomu (województwa) dolnoegipskiego. Starożytne teksty wskazują na istnienia miasta już w okresie Starego Państwa, jednak najstarsze zabytki pochodzące z Tell Atrib datowane są na okres Średniego Państwa.
Teksty wspominają istniejącą w tym miejscu świątynię Horusa a także świątynię wybudowana przez Amenhotepa III (Nowe Państwo, XVIII dynastia, ok. 1390-1352 p.n.e.) jednak żadne pozostałości tych budowli nie zachowały się do czasów obecnych. Najstarsze zachowane na stanowisku są pozostałości świątyni Taharki (Okres Późny, XXV dynastia, ok.690-664 p.n.e.), świątyni Amazisa (Okres Późny, XXVI dynastia, 570-526 p.n.e.) oraz nekropola z Okresu Późnego , na której w 1950 roku odkryto grobowiec królowej Tahut, żony Psametyka I (Okres Późny, XXVI dynastia, 664-610 p.n.e.). Najlepiej zachowane są pozostałości z okresu ptolemejsko-rzymskiego – zabudowa miejska i świątynna oraz nekropola. Prace wykopaliskowe w Tell Atrib podejmowane były w latach 30-tych XX wieku przez misję angielską, a następnie przez Egipcjan w 1946 roku. Efektem tych ostatnich było odkrycie dużego zespołu łaźni rzymskich.
Polacy podjęli badania wykopaliskowe na terenie Tell Atrib w 1957 roku z inicjatywy prof. Kazimierza Michałowskiego. Były to pierwsze wykopaliska polskie na terenie Egiptu podjęte po II wojnie światowej. Prace prowadzone były do 1969 roku i objęły swym zasięgiem głównie tzw. kom A. Odkryto łaźnie rzymskie z okresu julijsko-klaudyjskiego przebudowane w czasach panowania Trajana i Hadriana oraz pozostałości zabudowy miejskiej. Wspomniane powyżej fundamenty świątyń Taharki oraz Amazisa odkryto poniżej założeń rzymskich.
W 1969 roku podjęto prace na komie Sidi Youssuf. Zostały one jednak przerwane po pierwszym sezonie ze względu na działania wojenne w regionie i ponownie podjęte dopiero w 1979 roku pod kierownictwem dr Barbary Ruszczyc. Prace te trwały do 1985 roku i pozwoliły na częściowe odkrycie założeń architektonicznych datowanych na okres od IV do VII w. n.e. Spora część znalezisk pochodzących z tych wykopalisk trafiła do Muzeum Narodowego w Warszawie. Są to głównie fragmenty mozaik ściennych oraz detali architektonicznych oraz naczynia ceramiczne. Kolejne badania w rejonie Kom Sidi Youssuf rozpoczęte zostają w 1985 roku. Kierownictwo nad nimi obejmuje prof. Karol Myśliwiec. Rezultatem tych prac jest odkrycie zabudowy mieszkalnej z czasów ptolemejskich oraz pozostałości warsztatów rzemieślniczych z tego samego okresu. Badania te kontynuowane są do 1995 roku, a następnie po trzyletniej przerwie podjęte na nowo na kolejne trzy sezony. Znalezione w trakcie tych prac zabytki, głównie naczynia ceramiczne, w części zasiliły kolekcję sztuki starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie.
