7.7 NARAMIENNIKI

pochodzenie: Nowa Gwinea, państwo - Papua Nowa Gwinea, Melanezja

datacja: XIX/XX w.

wymiary: (PME 2 466): wysokość 14 cm, średnica 8 cm,

                (PME 10 689): wysokość 16 cm, średnica 10 cm

surowiec: szylkret

PME 2 466

Naramiennik wykonany ręcznie z masy rogowej pancerza morskiego żółwia zwanego szylkretowym. Szylkret był bardzo popularnym surowcem na Oceanii o czym może świadczyć duża ilość zachowanych do dzisiejszych czasów przedmiotów, które można spotkać w galeriach sztuki plemiennej. Forma otwartej, szerokiej obręczy o regulowanym obwodzie. Wewnętrzna powierzchnia naramiennika jest chropowata, ze śladami skrobania. Natomiast powierzchnia zewnętrzna jest wygładzona, pokryta rytym ornamentem (PME 2 466) przedstawiającym linie małych trójkątów biegnących ukośnie w stosunku do krawędzi naramiennika. Drugi naramiennik (PME 10 689) część zewnętrzna również ma pokrytą ornamentem. Przedstawia on dwie gwiazdy (10 i 8 ramienną), ramiona gwiazd wypełnione trójkątami. Powierzchnia między gwiazdami wypełniona drobnymi rytymi okręgami. W zagłębieniach rytów widoczne ślady wapna.

Naramienniki tego typu zakładane były przez dorosłych do tańca sing-sing.

Żółw szylkretowy żyje w rejonach tropikalnych raf wszystkich oceanów. Dziś zagrożony jest wyginięciem, jednak mimo to wciąż jest zabijany dla mięsa oraz ozdobnego pancerza. Rękodzieło z wykorzystaniem masy rogowej z pancerza tego żółwia popularne jest w Japonii. W Europie już starożytni Grecy i Rzymianie wykorzystywali skorupę tego żółwia do wyrobu biżuterii oraz grzebieni. W czasach nowożytnych popularne były oprawki do okularów z szylkretu. Pancerz żółwia szylkretowego podobno da się kształtować. 

Pierwszy z naramienników (PME 2 466) prawdopodobnie został pozyskany w terenie przed I wojną światową, przywieziony do Wrocławia stanowił część kolekcji etnograficznej w tamtejszej Katedrze Etnografii. W 1953 r. przekazany do Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.

Drugi z naramienników (PME 10 689) został pozyskany w terenie w wiosce Finschafen w 1888 r. przez Maksymiliana Karola Marcelego Łukowicza. Zakupiony przez Państwowe Muzeum Etnograficzne w 1962 r. od Jana Łukowicza.

PME 10 689

Eksponaty wypożyczone z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie (PME 2 466, PME 10 319).

 

Źródła:

Carlier Jean-Edouard – Art. De Micronésie, Paris: Voyageurs & Curieux, 2013.    

Karta katalogu naukowego PME – Jolanta Kuśmierz, Paweł Matwiejczuk.

Bodrogi Tibor – Art in north-east New Guines, Budapest 1961.

Collaer Paul – Ozeanien, Leipzig 1974.

https://www.pinterest.com/pin/135811744985530173/.

 

Opracowali: Magdalena Bogdan, Lucjan Buchalik