Astrolabium

Astrolabium

Zanim wynaleziono kompas pojawił się inny prostszy przyrząd pozwalający ustalić położenie żaglowca na morzu, było to astrolabium.


Astrolabium jest przyrządem nawigacyjnym przeznaczonym do mierzenia wysokości ciał niebieskich nad horyzontem. Nazwa pochodzi od greckich słów „astron”- gwiazda i „labon”- brać. Zarówno data jak i wynalazca jest trudny do ustalenia, przyjmuje się że mógł to być  Apoloniusz z Pergi w III w. p.n.e lub grecki astronom, matematyk i geograf Hipparch w II w. p.n.e.. Przyrząd składał się z tarczy  wykonanej z mosiądzu, na której były wyryte linie wysokości ciała niebieskiego nad horyzontem, linie azymutu i koła godzinne, przez środek przechodziła linia oznaczająca północny biegun nieba, a ruchoma wskazówka, zwana alidadą zamocowana była na środku i zaopatrzona na obu końcach w przeziernik. Po ustawieniu tarczy w pozycji pionowej i wycelowaniu wskazówki na ciało niebieskie, odczytywano na tarczy kąt na podziałce wygrawerowanej w jej górnej ćwiartce. Pomiar pozwalał określić szerokość geograficzną z dokładnością do 5’. Astrolabium używał m. in. Mikołaj Kopernik. Przyrząd pozwalał także na wykonywanie pomiarów budowli lub innych obiektów. Obserwator stojąc przed np. wieżą celował alidadą na szczyt wieży i odczytywał kąt na tarczy np. 45 stopni. Mierząc odcinek od osi trzymanego przyrządu do ściany wieży (np. 6 metrów) mierzony jest jednocześnie odcinek od ściany wieży do szczytu, gdyż trójkąt prostokątny ma równe ramiona, wystarczy do tej wartości dodać wysokość mierzącego i otrzymujemy wysokość naszej wieży.  Astrolabium używano do XVIII wieku i wyparte zostało przez sekstant i chronometr. 

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.