7.20 NARAMIENNIK

nazwa: mwali

domniemane pochodzenie: Wyspy Trobrianda, państwo - Papua Nowa Gwinea, Melanezja

datacja: XX w.

wymiary: 11,5 x 6 x 4 cm

surowiec: muszla

Ozdobny naramiennik wykonany ręcznie z muszli. Obręcz wycięta z trzonu większej, stożkowatej muszli (Conus leopardus) z doczepioną muszlą kauri dekorowaną ozdobami z plastikowych paciorków i nasionami dzikiego bananowca.

Naramiennik w lokalnym języku zwany mwali według badaczy ścisłe powiązany z obrzędami kula.

Kula to system wymiany oparty na zasadzie wzajemności, polegający na okrężnej wymianie przedmiotów o znaczeniu obrzędowym. Tradycję tę szeroko opisał Bronisław Malinowski w dziele „Argonauci zachodniego Pacyfiku”. W kula biorą udział plemiona z Nowej Gwinei, Luizjad, wyspy Woodlark, Archipelagu Trobrianda, Wyspy d'Entrecasteaux. Wymianie podlegają tylko dwa rodzaje przedmiotów określane jako vaygu – naramienniki z dużej stożkowej muszli (Conus millepunctatus) zwane mwali oraz naszyjniki zwane soulava wykonane z czerwonej muszli spondylusa. Ludy biorące udział w kula żyją na wyspach tworzących zamknięty pierścień. Naszyjniki są przekazywane zgodnie z ruchem wskazówek zegara, zaś naramienniki poruszają się w przeciwną stronę. Za przedmiot z jednej grupy, otrzymuje się rzecz z drugiej. Proces wymiany ma jasno określone reguły, a naczelną zasadą jest by rewanżować się przedmiotem o jednakowej wartości. Biorą w niej udział wyłącznie wybrani mężczyźni.

Eksponat pozyskany przez Barbarę i Janusza Czamarskich w trakcie ich pobytu na Wyspach Trobrianda w latach 80. XX w. Zakupiony od sprzedawcy pamiątek, który miał swój stragan przed wejściem na lotnisko. Muzeum Miejskie w Żorach zakupiło obiekt od kolekcjonerów w 2015 r.

 

Własność Muzeum Miejskiego w Żorach (MŻo/Au/58).

 

Źródła:

b.a. – Art. Massim. Une sélection d’oeuvres provenant de la Jolika Collection de Marcia et John Friede, et à divers amateurs, Aix en Provence: Galerie Franck Marcelin, 2016.

Wywiad z Barbarą i Januszem Czamarskimi.

Malinowski Bronisław – Argonauci zachodniego Pacyfiku, Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1981.

 

Opracowali: Magdalena Bogdan, Lucjan Buchalik