6.4 TARCZA I PAŁKA

pochodzenie: Australia Zachodnia, państwo -  Australia

datacja: początek XX w.

wymiary: 56 x 14 cm; 65 x 2,5 cm

surowiec: drewno

Komplet złożony z niewielkiej, wąskiej tarczy oraz pałki. Przedmioty wykonane są z pojedynczych kawałków drewna. Tarcza w kształcie smukłego owalu, lekko wypukła wzdłuż pionowej osi symetrii. Powierzchnia tarczy skromnie zdobiona nacięciami. Barwa monochromatyczna, brązowo-pomarańczowa. Pałka o prostej formie z nieregularnymi, drobnymi śladami żłobienia przy jednym z końców. Kolor pałki taki sam jak tarczy.

W Australii znane były dwa typy tarcz: wąskie i szerokie. Te pierwsze powodowały jedynie odbicie oszczepu lub bumerangu, zmieniały kierunek lotu miotanej broni. Znane są głównie południowo-wschodniej części Australii. Zaś te drugie przyjmowały i zatrzymywały uderzenie oszczepu, bumerangu lub pałki.

Większość broni i narzędzi, którymi posługiwali się rdzenni mieszkańcy Australii była ozdabiana. Nawet jeśli twórca nie decydował się na wykonanie na powierzchni przedmiotu zdobień, to zawsze dbał o jego estetykę. Głównym dostawcą drewna do wyrobu broni było drzewo mulga (acacia aneura – gatunek akacji) wyróżniające się jasną bielą i ciemnym rdzeniem. Toteż często spotkać można przedmioty, np. bumerangi o jasnych brzegach i ciemniejszym środku co już samo w sobie daje efekt niezwykle dekoracyjny. Niektóre przedmioty w różnych częściach kontynentu są zawsze w określony sposób zdobione. W przypadku broni dekoracje pełniły również funkcję magiczną. Malowidła i ryty użyczały niejako przedmiotowi swojej magicznej mocy. Ozdobiona broń była w mniemaniu Aborygenów skuteczniejsza od nie ozdobionej. Zdobienie broni miało zatem aspekt psychologiczny. Wojownik lub myśliwy skradający się z przygotowaną bronią stawał się spokojniejszy i bardziej zręczny. Zabiegi zdobienia broni często były wielokrotnie powtarzane, gdyż barwniki miejscowe nie należały do trwałych. Taką dbałość o wygląd broni oraz przywiązanie do niej można porównać do zachowań europejskich myśliwych stale pielęgnujących swoją broń przed oraz po jej użyciu.

Eksponat zakupiono (za pomocą Internetu) w antykwariacie w Australii.

Własność Muzeum Miejskiego w Żorach (MŻo/Au/62/1-2)

Źródła:

Rose Federick, Pierwotni mieszkańcy Australii,  Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.

Reed A.W., An Illustrated Encyclopedia of Aboriginal Life, Sydney, 1969, s. 140.

Opracowali: Magdalena Bogdan, Lucjan Buchalik